Ιστορία

ΠΥΛΟΣ ΗΜΑΘΟΕΙΣ[Μύθος και Ιστορία]
Η ηρωϊκή εποχή απέχει από το σήμερα μερικές χιλιετίες. Στη διάρκειά της πολλά συνέβησαν και πέρασαν στους ιστορικούς χρόνους με την μορφή των μύθων. Τότε η ιστορία και η μυθολογία αλληλοεκαλύπτοντο και για να ερμηνεύσουμε τα γεγονότα, πρέπει να ανατρέξουμε στις γραπτές πηγές [Όμηρο,Ησίοδο,Απολλόδωρο κ.α.] και στην έρευνα των ερειπίων αρχαίων οικισμών,Aκροπόλεων,Τύμβων,ταφικών μνημείων,Ναών και Μαντείων. Όλα αυτά βοηθούν αρκετά στην αποκρυπτογράφηση της ιστορίας, εκεί που δεν υπάρχουν γραπτές πηγές.
Ο Στράβων στα ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ-ΒΙΒΛΙΟ 8 Κεφ.7,μνημονεύει τρείς πόλεις με το όνομα Πύλος.[[τριών γαρ Πύλων ιστορουμένων εν Πελοποννήσω καθότι και το έπος είρηται τουτί,εστί Πύλος προ Πύλου,Πύλος γε μεν εστί και άλλος τούτου [ Ηλειακου] τε του Λεπρεατικού του εν Τριφυλία και Πισάτιδι,τρίτου δε του Μεσσηνιακού κατά το Κορυφάσιο].Ο Γεωγράφος μάλιστα επισημαίνει την πατρίδα του Νέστορα τον ημαθόεντα[αμμουδερό] Πύλο αυτόν τον Τριφυλιακό, που έχει εντοπισθεί πλησίον του χωριού Κακόβατος της Ζαχάρως στην τοποθεσία Νέστορας, αποκλείοντας έτσι τις πόλεις της Ήλιδας και της Μεσσηνίας.
Από τους Μιχ.ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟ-Φωτεινή ΒΑΜΒΑ ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ, Στο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος ΤΟΜΟΣ Γ, κατονομάζονται επί πλέον δύο πόλεις με το ίδιο όνομα α] Η κλασική Πύλος-αρχαία Πύλα-στην Μεσσηνία Β.Δ. του όρμου του Ναυαρίνου και β] η σύγχρονη κωμόπολη αποκαλούμενη [Ναυαρίνο, Νεόκαστρο ή Νιόκαστρο] που επoικίσθηκε κατά την Τουρκοκρατία.
Η [ο] Πύλος του Νέστορα περιβάλλεται με την αίγλη των μύθων, των ηρώων και των θρύλων.
Από τον Ανέστη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ στο ΛΕΞΙΚΟ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ[Μυθολογικό-Ιστορικό-Γεωγραφικό] επισημαίνονται οι πόλεις που αναφέρει ο Στράβων[Ήλιδας, Τριφυλίας, Κορυφασίου] και η Τριφυλιακή θεωρείται η πατρίδα του Νέστορα, αποκλειομένων των άλλων δύο. Το θέμα αυτό δεν έχει πάρει τέλος και πολλές απόψεις διατυπώνονται από την εποχή του Στράβωνα, για το ποιά είναι η πατρίδα του Γέροντα σοφού του Τρωϊκού πολέμου. Άλλο ένα θέμα φαίνεται υπαρκτό για τον εποικιστή της Ομηρικής πόλης, καθέδρα του Νηλέα, του Νέστορα και των απογόνων του δευτέρου των Νηιλίδων.
α]Στο ίδιο Λεξικό θεμελιωτής της Ομηρικής πόλης φέρεται ο Αμυθάων, ο γιός του Κρηθέα και της Τυρούς, πατέρας του Μελάμποδα εκ της Ειδομένης, Μάντης και γιατρός, όπως και ο γιός του που θεράπευσε με βότανα της Προιτίδες. Ο Κρηθεύς ήταν γιός του Αιόλου και της Εναρέτης, αδελφός του Σαλμωνέα. Ο Αίολος ήταν γιός του γεννάρχη Έλληνα και της νύμφης Ορσηίδας, εγγονός του Δευκαλίονα, ο πρώτος της φυλής των Αιολέων. Η μητέρα του Αμυθάονα Τυρώ ήταν κόρη του Σαλμωνέα και της Αλκιδίκης, είχαν δε δύο ακόμα παιδιά τον Αίσονα και τον Φέρητα. Από τον Ποσειδώνα ο οποίος μεταμορφώθηκε στον αγαπημένο της ποτάμιο θεό τον Ενιπέα, η Τυρώ γέννησε τους δίδυμους Πελία και Νηλέα.
Β]Από την ίδια πηγή αναφέρεται ότι την Πύλο την έκτισε ο Πύλας, βασιλιάς των Μεγάρων, γιός του Κτίσαντος και εγγονός του Λέλεγος. Αυτός επειδή εφόνευσε τον θείο του τον Βίαντα, κατέφυγε στην Πελοπόννησο, κτίζοντας την πόλη όπου εβασίλεψε.
γ]Τέλος το Λεξικό κατονομάζει οικιστή της Πύλου της Ερατεινής[αγαπητής,χαριτωμένης] τον Νηλέα τον οποίο έδιωξε από τη Θεσσαλία ο Πελίας. Στην Πελοπόννησο ο οικιστής μετά της Ιασίδας νύφης, εγγονής του Ιασίου, βασιλιά του Ορχομενού, την Χλωρίδα την κόρη του Αμφίονα, εγέννησε τους γιούς=Ταύρο, Αστέριο, Πυλάωνα, Διήμαχο, Ευρύβιο, Επίλαο, Φράσιο, Ευρυμένη, Ευαγόρα, Αλάστορα, Νέστορα, Περικλύμενο και την κόρη την Πηρώ.
Ο Νηλέας ο ίδιος και τα παιδιά του, εκτός από τον Νέστορα, εφονεύθηκαν από τον τρομοκράτη της ηρωϊκής εποχής τον Ηρακλή μετά από πολύχρονο αγώνα για την άλωση της Πύλου. Ο επιζήσας εφιλοξενείτο στην Γερίνη της Μεσσηνίας, για αυτό δε και η προσωνυμία Γερίνιος. Αφού επανήλθε στην Πύλο, μετά της Ανεξιβίας, κόρης του Κρατιέου, απέκτησε την Πεισιδίκη και Πολυκάστη ,τα δε τέκνα άρρενα=Περσέα,Στράτιχο,Άρητο,Εχέφρονα,Πεισίστρατο,Αντίλοχο και Θρασυμίδη.Ο Νέστωρ απεκλήθηκε Νηλειήδης και τα παιδιά του μετά των λοιπών απογόνων Νηλειήδες. Τα προσωνύμια, σαν ανθρωπωνύμια συνδέονται με το ρήμα νέομαι και τη λέξη νόστος. Το ρήμα νέομαι, νείομαι και συνηρ.νεύμαι,σημαίνει επιστρέφω, γυρίζω πίσω, σπάνια δε πηγαίνω. Για ποταμό σημαίνει ροή προς τα πίσω[[ποταμούς δ΄έτρεψε νέεσθαι καρ΄ρόον-Ομηρ.Ιλιαδα].Το θέμα του ιδίου ρήματος εμφανίζεται στο ανθρωπωνύμιο Νέστωρ και είναι αυτός που επιστρέφει ευτυχής στην πατρίδα ή αυτός που διασώζει ευτυχώς το στρατό του[Πηγή ΛΕΞΙΚΟ ΠΑΠΥΡΟΣ]
Ο Ησίοδος στους απογόνους του Αιόλου, αναφέρει πολλά για τα ιστορούμενα πρόσωπα, τον αγώνα και την εκπόρθησει της Πύλου από τον Ηρακλή[Όφρα ουν έζωε Περικλύμενος θεοειδής,ουκ εδίνατο Πύλον πραθέειν μαλα περ μεμαώτες.αλλ΄ότε δη θανάτο\ιο Περικλύμενον λαβε μοίρα,εξαλάπαξε Πύλοιο πόλιν,Διός άλκιμος υιός,κτείνε δε Νηλήος ταλασίφρονους υιέας εσθλούς ένδεκα,δωδέκατος δε Γερήνιος Ιππότα Νέστωρ ξείνος εών ετύχησε παρ΄ιπποδάμασι Γερίνοις] Κατά τον πόλεμο αυτόν, για την εκπόρθηση της Πύλου, λέγεται ότι πληγώθηκε ο θεός Άδης, που προσήλθε για βοήθεια του Νηλέα και των γιών του. Ίσως και η λατρεία του θεού του κάτω κόσμου στον Πύλο τον αμυθάοντα, σε αυτή τη μυθική ανάμνηση να ανήκει[Προς ανατολάς του Πύλου υπάρχει βουνό Μίνθη………και τέμενος του Άδη υπάρχει πλησίον του βουνού που το τιμούν οι Πύλιοι και οι Μακίστιοι.ΣΤΡΑΒΩΝ ΗΛΙΑΚΑ 8,κεφ.14]
Ο ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ στα ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΑ[iy 15,8] αναφέρει την επίθεση του Ηρακλή στην Πύλο, όπου αρχικά νικήθηκε[ζώντος του Περικλυμένου] και υποχρεώθηκε σε συνθηκολόγηση με τα παιδιά του Νηλέα και στην Στενύκλαρο έλαβαν όρκους πάνω σε τόμια αγριογούρουνου και ο λόφος που έγινε η ιεροτελεστεία απεκλήθηκε ΚΑΠΡΟΥ ΣΗΜΑ. Στο Λεξικό ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΗ, καταγράφεται η Στενύκλαρος Μεσσηνίας, καθέδρα των αρχαίων Βασιλέων, καταστραφείσα από τους Σπαρτιάτες στον Α΄Μεσσηνικό Πόλεμο.
Το Γεωγραφικό Λεξικό, καταγράφει[Στενύκλαρος ο,η,το]επίθετο ή [Στενύκληρος] την τοποθετεί δε στην Άνω Πεδιάδα της Μεσσηνίας, σε άγνωστη θέση και την αναφέρει σαν καθέδρα του πρώτου Δωριέως Βασιλιά.
Η λέξη τόμιο\α συμφωνα με το Λεξικό ΠΑΠΥΡΟΣ, ανάγεται στα αρχαία[ τόμιο,τομή και τόμος]που σημαίνουν το σφάγειο που έχει τεμαχιστεί σε θυσία[τα κοψίδια] πάνω στα οποία δίνονταν όρκοι. Η άποψη ότι το τα τόμια ήσαν όρχεις του ζώου είναι εντελώς λανθασμένη κατά την ταπεινή μου γνώμη.
ΕΛΛΗΝΕΣ-ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΥΛΑ=Ο γενάρχης του οποίου το όνομα φέρει ο λαός μας, εδώ και χιλιετίες, καθώς και ο τόπος ως παράγωγα, είναι ο Έλλην ο μυθικός γιός του Δευκαλίωνα και της νύμφης Πύρρας. Είχε αδερφό τον Αμφικτίονα και απέκτησε τα τέκνα, Δώρο, Αίολο και Ξούθο. Ο Δευκαλίων ήταν γιός του Προμηθέα και της Κλυμένης ή της Πανδώρας και πρώτος βασιλιάς της Θεσσαλίας. Ο Δευκαλίων και η Πύρρα, ήταν οι μόνοι που διασώθησαν του κατακλυσμού στην κορφή του Παρνασσού και ανανέωσαν το ανθρώπινο γένος πετώντας πίσω τους πέτρες όπου περνούσαν, οι οποίες μετεμορφώνοντο σε ανθρώπους.
Aπό τον Έλληνα πήραν το όνομα πρώτοι οι κάτοικοι της Θεσσαλίας, όμως στη συνέχεια το όνομα Έλληνες επεκτάθηκε σε όλη τη Χερσόννησο, τα Νησιά τη Μ. Ασία και την Κ.Ιταλία. Από τον Δώρο και τον Αίολο, προέκυψαν τα Ελληνικά φύλα Δωριείς και Αιολείς, ενώ από τα παιδιά του Ξούθου, τον Αχαιό και τον Ίωνα προήλθαν άλλα δύο Φύλα οι Αχαιοί και οι Ίωνες.
Οι Έλληνες αποκλήθησαν και Δαναοί, από το όνομα του Βασιλιά του Άργους Δαναό, που πήρε την εξουσία από τον Γελάνορα το 1500 π.χ. Αυτός ήλθε κατά τον μύθο από την Αίγυπτο με τις 50 κόρες του τις Δαναίδες. Ομύθος για το Δαναό αποτελεί ξεχωριστή μελέτη, εδώ όμως απλώς επισημαίνεται, το όνομα Δαναοί που έπειτα ταυτίσθηκε με το Ελληνικό γένος.
Οι μύθοι περί τη διαδρομή του Ελληνικού γένους ερμηνεύονται από τα ερείπια των αρχαίων πόλεων, ακροπόλεων, μαντείων και ιερών. Πολλά από αυτά τα έχουν καταγράψει ο Όμηρος, ο Ησίοδος ,ο Απολλόδωρος, ο Στράβων, ο Παυσανίας και άλλοι πολλοί από τους αρχαίους και νεώτερους. Τα μυθικά πρόσωπα, οι πόλεις και οι Ελληνικοί μύθοι συνέβαλλαν στην ανάπτυξη πολλών απόψεων και ερμηνειών. Ένα ερώτημα πλανάται πάντοτε, αν υπάρχει ιστορική βάση για τα μυθικά πρόσωπα, που προαναφέρθησαν και αν πράγματι υπήρξαν πρόσωπα [Ηρακλής,Νηλέας,Νέστορας,Δαναός κλπ].Ενα πάντως είναι βέβαιο ότι στο βράχο, τα νησιά και τα παράλια που αποκαλούνται Ελλάδα, πολλά γεγονότα έλαβαν χώρα. Εποικισμοί, πόλεμοι, καταστροφές, εμφύλιες διαμάχες, μεταναστεύσεις, από τους αρχαίους χρόνους ενέπνευσαν ποιητές, τραγωδούς, κιθαρωδούς, ιστορικούς που κατέγραψαν έπη, πολέμους, τραγωδίες και προ πάντως την Ελληνική Ιστορία, που σήμερα άλλοι λαοί ζηλεύουν και καπηλεύνται. Πολλοί θα ήθελαν να έχουν Παρθενώνες, Δελφούς, μία αρχαία Ολυμπία, μία Αφροδίτη, έναν Ερμή και τόσα άλλα μνημεία και έργα τέχνης. Πολλά μας έκλεψαν και όσα έμειναν τα θεωρούν ευρωπαϊκά κεκτημένα και όχι Ελληνικά. Τα έργα, τη δόξα και τα κατορθώματα του λαού μας, ανά τους αιώνες προσπαθούν να τα οικειοποιηθούν…..

                        Ο ΠΥΛΟΣ Ο ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΟΣ[Τοπογραφικός προσδιορισμός]

1.Ο Γεωγράφος της αρχαιότητας, ο Στράβων ο Αμάσιος, προσδιορίζει  με ακρίβεια τον Πύλο τον ημαθόεντα [αμμουδερό] και τον αποδίδει πατρίδα του σοφού Νέστορα. Πρόκειται για την πόλη-Κράτος του Νηλέα και των απογόνων του[Νηλιείδων], την  οποία κατέστρεψαν οι Σπαρτιάτες τον 7^ο π.χ. αιώνα, κατά τον δεύτερο Μεσσηνιακό πόλεμο. Τις πόλεις των Πυλίων τις ισοπέδωσαν και όσοι από τους κατοίκους επέζησαν,τους εγκατέστησαν στο φιλικό προς αυτούς Λέπρεο [Στραβ.βιβλ.8, C355]. Ο λόγος γίνεται για την αρχαία πόλη, που τα ίχνη της έχουν εντοπισθεί πλησίον του χωριού Κακόβατος, Δημ.Διαμ.Ζαχάρως Ηλείας, στη θέση που σήμερα αποκαλείται Νέστορας.

Α).Στα δυτικά της Ομηρικής πόλης, τοποθετεί  την Πυλιακή πεδιάδα και το Ιερό του Σαμίου Ποσειδώνα, στην ακτή του Ιονίου. Προσδιορίζει την απόσταση από την ακτή στα 30 στάδια, κάπου στα 6 χιλιόμετρα από το Ιερό.[ βιβλ. 8,344,παραγ.14:κατά ταύτα δε πως ταύτα τα  Ιερά, υπέρκειται της θαλάττης, εν  τριάκοντα ή μικρώ πλείοσι σταδίοις, ο Τριφυλιακός Πύλος και ο Λεπρεατικός].

Β).Στα  ανατολικά και πλησίον είναι το Βουνό Μίνθη[προς έω  δ΄εστίν όρος του Πύλου πλησίον, επώνυμον Μίνθης κ.λπ.],όπου το Τέμενος του Άδη, το Ιερό αυτού, της Κόρης [Περσεφόνης],της Δήμητρας και το ιερό αυτής άλσος, υπεράνω της Πυλιακής πεδιάδος.

Γ).Στα Νότια και ψηλότερα λίγο  από την ακτή, αναφέρει την πόλη του Λεπρέου, στις πλαγιές του ίδιου Βουνού που είναι στραμμένες Νότια.

Δ).Πρός  βοράν [άρκτον] και πλησίον ρέει ο ποταμός Άμαθος ή Μαμάος και Αρκαδικός καλούμενος. Είναι ο Πάμισος που πηγάζει από τις βόρειες και δυτικές πλαγιές της Μίνθης και εκβάλλει  στη θάλασσα πλησίον του Κακοβάτου.

Ε).Προς βορράν και δυτικά[προς δύσην και άρκτον απονεύει] υπήρχε το Ιερό του Σαμίου Ποοσειδώνα και το Ακρωτήρι[όρμος] απέναντι του [ο κατ΄αυτού]. Σήμερα αυτά δεν είναι διακριτά και το πιθανότερο έχουν  κατακλυσθεί από τα νερά της λίμνης Καϊάφα ή προσχώσεις των αρχαίων χρόνων.

Στ).Στα βόρεια σύνορα[προς άρκτον όμορα ήν τω Πύλω],ήσαν δύο Τριφυλιακά Πολείδια, τα Ύπανα και οι Τυμπαναίες. Ο προσδιορισμός αυτών είναι δύσκολη υπόθεση και κάθε γνώμη των ερευνητών που δεν στηρίζεται σε συγκεκριμένα ερείπια, είναι αυθαίρετη. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο Πύλος ήταν πόλη Κράτος, που ασκούσε εξουσία σε όλη την περιοχή από τον Αλφειό μέχρι την Νέδα και ακόμα πιο πέρα προς την σημερινή Μεσσηνία. Έτσι το [όμορα] πρέπει κατά τον γεωγράφο να σήμαινε στα σύνορα της πόλης και όχι στα όρια της Κυριαρχίας αυτής. Στα  ίχνη αρχαίων εγκαταστάσεων στα χωριά Καλίδονα, Χρυσοχώρι[Κοτρώνι] ή το  Βρεστό πρέπει να γίνει η αναζήτηση. Σε ότι αφορά την τελευταία θέση[Βρεστό],το προς [άρκτον], πρέπει να εκληφθεί από την θέση των Ιερών και μάλιστα από το άλσος της Δήμητρας. Πλησίον των δύο αρχαίων οικισμών, κυλούν τα ποτάμια Δαλίων και  Αχέρων, τα οποία χύνονται στον Αλφειό[εμβάλλοντες παραγ.15].Το πρώτο είναι η σημερινή Τσεμπερούλα που ταυτίζεται με τον Διάγοντα, όπως το ονομάζει ο Παυσανίας[βιβλ.5 ΗΛΙΑΚΑ,ΧΧΙ ,παραγ.4]. Ο Αχέρων δεν τοποθετείται κάπου με σαφήνεια. Μερικοί θεωρούν ότι πρόκειται για το ποταμάκι Κόβιτσα, στην Κουτσοχέρα πλησίον του Αλφειού. Εδώ όμως λείπει ο προσδιορισμός, ως προς τον Πύλο, διότι η περιοχή αυτή είναι πολύ  μακριά, προς βορρά του βουνού Λαπίθας, οπότε παρεμβάλλονται πολλοί αρχαίοι οικισμοί [Σαμία, Αρήνη, Μάκιστος [Πλατανιστούντας, Σκιλλούντα κ.α.]. Το σπουδαιότερο όμως όλων είναι ότι η Κόβιτσα δεν έχει σχέση με το βουνό Μίνθη, όπου τα ιερά του Άδη που ο γεωγράφος θέλει τον Αχέροντα να έχει οικειότητα και από αυτή να ονομάσθηκε έτσι [Κεφ.15,κατά την προς τον Άιδην οικειότητα ωνόμασται]. Φαίνεται ότι γύρω από το βουνό Μίνθη κυλούν οι δύο ποταμοί και εκεί πρέπει να  αναζητηθούν τα δύο Πολείδια, κάπου μεταξύ Χρυσοχωρίου[Κοτρώνι] και Βρεστού-Μυρωνίων, όπου διακρίνονται αρχαίοι οικισμοί. Απλά επισημαίνονται δύο ποτάμια ρεύματα που συμβάλλουν πριν φθάσουν στον  Αλφειό. Το ένα ξεκινάει από νότια της Μίνθης και φθάνει στην Γκρεμισμένη, αφού ενισχυθεί από  τα ρεύματα: Πλατανούλι, Κακό Λαγκάδι, Μυζίλλα και Πυρνοπόταμο[Κακάβα]. Το άλλο ξεκινάει από τις πλαγιές της Ρουνίτσας, περνάει τα Μυρώνια, το Βρεστό, το Λογγό και  λίγο πιο κάτω ενώνεται με το προηγούμενο.

2.Ο  ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ Στέφανος του Ν. στα Τοπωνυμικά-Τοπογραφικά-Ιστορικά των ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ,σελ.40,γράφει για το Παλαιόκαστρο, στα νότια του χωριού Πλατιάνα που σήμερα αποκαλείται Παλιά-Κούμπα και φέρει παλαιοελληνικό όνομα ΠΚΗ [Παλαιόκαστρο]. Αυτό το κάστρο στην υποσημείωση 1,το θεωρεί λάθος[επταισμένως] αναγεγραμμένο ως  Αepinua και σημειώνει ότι ο Ιστορικός Ξενοφών[Ελληνικών ΙΙΙ30] αναφέροντας[Ήπειον μέντοι, την μεταξύ πόλιν Ηραίας και Μακίστου ηξίουν οι Ηλείοι]. Δέχεται μάλιστα την γνώμη του Πολυβίου[Ιστοριών Δ΄78 και80] ότι πρόκειται για το αρχαίο Αίπιον.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ όλων αυτών είναι ότι η αρχαία Μάκιστος[Πλατανιστούντας] δεν ήτο εδώ, αλλά δυτικότερα, πλησίον του Σαμικού και της Αρήνης. Αυτές οι τρεις πόλεις μπορεί να θεωρηθούν τα έσχατα σημεία, σαν όμορα στον Πύλο, επάνω στην κορφογραμμή του Βουνού Λαπίθας, από τον Καϊάφα, μέχρι τις απολήξεις του στο ποτάμι της Τσεμπερούλας.

2.Στο  Μυθολογικό-Ιστορικό-Γεωγραφικό Λεξικό του  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ Ανέστη, στην Αρχαία Τριφυλία, αναφέρονται: το Ήπειον σαν πολίχνη, το Αίπυ στο αρχαίο Επιτάλιο και το Αιπιόν σαν πόλη  της Τριφυλίας μέν ,αλλά στην Ήλιδα. Οι Τυμπαναίες, θεωρούνται από τον ίδιο, σαν μεσόγεια πόλη της Τριφυλιακής Ήλιδας περί τον Πύλον, τα δε Ύπανα απλώς τα αναφέρει.Tα Ύπανα  και η Ύπανα, είναι λέξη σύνθετη με α΄συνθετικό την αρχαία πρόθεση[υπό] και τους λοιπούς αρχαίους τύπους: υπαί, υπά, οπύ, υπύ και οιπό[Λεξ.ΠΑΠΥΡΟΣ],έχει δε την σημασία του κάτω με καθαρή τοπική έννοια. Κατά συνέπεια το πολείδιο πρέπει να αναζητηθεί σε χαμηλά μέρη και όχι σε βουνά ή λόφους.Αντίθετη σημασία έχει το επίθετο αιπός, η, ον ,που σημαίνει το ψηλός, ύψωμα, βουνό ή γκρεμός. Από το επίθετο αυτό προέκυψαν το Αίπυ, το Αιπίον και το Αιπάσιο Πεδίο.

3.Απαιτείται συνεπώς επισταμένη αρχαιολογική έρευνα και επιστημονική τεκμηρίωση για την ταύτιση των δύο πολειδίων. Οι τόποι αυτοί και πολλοί άλλοι έχουν την ιστορία τους  αλλά και τα μυστικά τους, που είναι θαμμένα κάτω από ερείπια, προσχώσεις ή νεώτερους εποικισμούς. Ακόμα και σήμερα πολλοί θα ήθελαν, ο Πύλος του Νέστορα που τον βρίσκουμε μέσα στον  Όμηρο, να ήταν στο Κορυφάσιο ή στην Ήλιδα. Όμως ο ίδιος ο γεωγράφος έγραψε και προσδιόρισε την μυθική αυτή πόλη. Για τον σοφό Βασιλιά Νέστορα, μέσα από τον Ησίοδο και κυρίως τον Όμηρο μαθαίνουμε, αλλά το όνομα  αυτό πλησιάζει  στους αρχαιοελληνικούς μύθους και δεν υπάρχει βεβαιότητα ότι υπήρξε ένα μόνο πρόσωπο με αυτό το όνομα.

To δαχτυλίδι του Νέστορα από τον Πύλο τον Τριφυλιακό

H  YΠΑΙΣΙΑ  ΧΩΡΑ

Έτσι  αναφέρεται από τον Στράβωνα μία περιοχή στην αρχαία Τριφυλία, τοποθετούμενη κάπου μεταξύ των ποταμών  Αλφειού και  Νέδαs. [ΣΤΡΑΒΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ  8 C347  παραγ.19],ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ[[Πάντως, επειδή το πλατύ μέρος του Ανίγρου και η θαλασσινή επιστροφή των νερών δημιουργούν μάλλον ακινησία στα νερά παρά ρεύμα, ονομάσθηκε το ποτάμι [Μινυήιο] στα αρχαία χρόνια, αν και μερικοί παράλλαξαν το όνομα και λένε αυτό[Μιντήιο].Πάντως η λέξη έχει και άλλες ετυμολογίες, είτε από τους ανθρώπους που ήρθαν από τον Μινύειο Ορχομενό με την Χλωρίδα, τη μητέρα του Νέστορα, είτε από τους Μινύες, απογόνους των Αργοναυτών, που από τη Λήμνο κατέληξαν[εξέπεσον] στη Λακεδαίμονα και από εκεί ήρθαν στην Τριφυλία και κατοίκησαν γύρο από την Αρήνη τη χώρα που σήμερα [εποχή του Γεωγράφου] λέγεται Υπαισία, αν και δεν υπήρχαν κτίσματα Μινυών].Το ποτάμι Άνιγρος ή Μινυήιος ή Μιντήιο, σήμερα έχει κατακλυσθεί από τα νερά της Λίμνης του Καϊάφα.

Γίνεται λόγος για τη μυθική πόλη Αρήνη, που ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε την ακριβή θέση της, αφού δεν έχουν βρεθεί ερείπια που να την ταυτίζουν με κάποιο τόπο. Γύρω από αυτήν  περιγράφεται ή μάλλον απλά αναφέρεται η περιοχή[χώρα] Υπαισία. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα Β591 αναφέρει ότι οι κάτοικοι του Τριφυλιακού Πύλου[ του αμμουδερού εδώ κατοικούσαν[[οι δε Πύλον τ΄ενέμοντο και Αρήνην Ερατεινή]].Η ερατεινή σύμφωνα με το ΛΕΞΙΚΟ LIDDELL & SCOTT σημαίνει την ευχάριστη την ποθητή. Ακόμη αναφέρει  Λ722[εστί δε τίς ποταμός Μινυήιος εις άλα[θάλασσα]βάλλων εγγύθεν Αρήνης. Μετά από αυτά ο Γεωγράφος συμπεραίνει ότι το Σαμικό η οχυρωμένη κώμη ήταν η Ακρόπολη της Μυθικής Αρήνης.

Η Υπαισία χώρα δεν έχει προσδιορισθεί και οπωσδήποτε αυτή θα περιελέμβανε όλες τις Μινυακές πόλεις [Αρήνη ,Μάκιστο, Αίπιο, Φρίξα, Νούδιο, Λέπρεο και Πύργους].Με την εκτίμηση αυτή και μόνο, που είναι προσωπική, η χώρα αυτή είχε έκταση σε μήκος από τον Αλφειό μέχρι τη Νέδα[από Νούδιο μέχρι Πύργους].Εκτός από αυτό δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποια  περιοχή αποκαλεί Υπαισία ο Στράβωνας, την στιγμή μάλιστα που δεν υπάρχουν άλλες πηγές, και η Μυθική Αρήνη παραμένει αταύτιστη. Κάποιοι σύγχρονοι ερευνητές, κυρίως τοπικοί και χωρίς πολλές  γνώσεις τοποθετούν την Αρήνη  κάπου στο  χωριό Καλίδονα ή πλησίον του σημερινού χωριού με το ίδιο όνομα, χωρίς να παρουσιάζουν πηγές στην ερευνά τους.

Αναζητώντας την ετυμολογία της λέξης Υπαισία, ως θηλ.του επιθέτου Υπαίσιος, φθάνουμε στον διαλεκτικό τύπο του επιρρήματος υπό, με τους  άλλους=υπό,υπαί,υπά,υπύ και  οιπό, που  έχουν την σημασία του = υπό κάτω και πλάγια. Έτσι μπορούμε να φαντασθούμε κάπου ψηλά την μυθική Αρήνη και  χαμηλότερα τις πλαγιές της Υπαισίας χώρας. [ΛΕΞ ΠΑΠΥΡΟΣ]

Σήμερα, ένα μικρό χωριό κοντά στην Κωμόπολη της Ζαχάρως, με το παλιό όνομα Τσορβατζί[από το Τουρκικό CORBACI=Αξιωματούχος ή προύχοντας]έχει το όνομα Αρήνη, αλλά η θέση του θεωρείται άσχετη με την  μυθική πόλη.

Το μυθικό πρόσωπο η Αρήνη, ήταν κόρη του Οιβάλου και αδερφή του Τυνδάρου βασιλιά της Σπάρτης. Αυτή υπήρξε αγαπημένη γυναίκα του Αφαρέως του γιού του Περιήρη και της Γοργοφόνης. Ο Αφαρεύς ήταν βασιλιάς μέρους της Μεσσηνίας και προς χάρη της γυναίκας του έκτισε την ομώνυμη πόλη, όπου βασίλεψε ο ίδιος. Ακόμη το όνομα Αρήνη έδωσε και σε μία πηγή στο  αρχαίο Λέπρεο[ΛΕΞ.ΑΝΕΣΤΗ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ],το νερό της οποίας έδινε πλούτο στην πλησίον κοιλάδα[ζωοδότρα  και εύκαρπος].

         H ΠΕΡΙΟΧΗ  ΤΟΥ  ΑΡΧΑΙΟΥ  ΛΕΠΡΕΟΥ

Νοτιοδυτικά της οροσειράς του βουνού της Μίνθης[Βουνούκας] βρίσκεται το αρχαίο Λέπρεο. H πόλη αυτή έχει επισημανθεί  στα βοριοδυτικά και λίγο παραπάνω του ομώνυμου σημερινού χωριού, που παλαιότερα το αποκαλούσαν [[Στροβίτσι]]. Το βουνό Μίνθη, μας το αναφέρει ο Γεωγράφος της αρχαιότητας ο Στράβων στο Βιβλίο 8 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ C 344 παραγ.14 και το τοποθετεί Ανατολικά του  Πύλου του Τριφυλιακού ή διαφορετικά Πύλου  του  ημαθόεντα [αμμουδερού].Στα  νότια του Πύλου τούτου και περίπου 40 στάδια από την παραλία, αναφέρει την πόλη του αρχαίου Λεπρέου. Θα προσπαθήσω να περιγράψω με κάποιες περισσότερες λεπτομέρειες αυτά που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα  για την περιοχή αυτή και το βουνό της Μίνθης, καθόσον στις πλαγιές του βρίσκονται όλα  τα  σημεία που αναγράφονται στο κεφ.C348  παραγ.21 των Γεωγραφικών.

Το Λέπρεο δεν αναφέρεται από τον ποιητή των Επών ή άλλους αρχαιότερους συγγραφείς  και κυρίως δεν περιλαμβάνεται στον  ‘’Νηών Κατάλογο’’ μεταξύ  των Τριφυλιακών πόλεων, που  έλαβαν μέρος στον πόλεμο της  Τροίας υπό τον βασιλιά του Πύλου, τον Νέστορα. Ο μύθος του Λεπρέα, ιδρυτή  της ομώνυμης πόλης και ο θάνατος τoυ  από τον Ηρακλή, είναι  γεγονός αναπόδεικτο και ακόμη δεν υπάρχουν στοιχεία για το πότε κτίσθηκε η πόλη αυτή. Την περιοχή αυτή την κατοίκησαν Καύκωνες[γένος Πελασγικό] ή και Παρορεάτες αποκαλούμενοι[Στραβ.C346 Παραγ.18] ,οι Επειοί [Αιτωλοηλείοι], οι Νηλείδες και οι Μινύες. Οι τελευταίοι έκτισαν τις εξ[6] Μινυακές πόλεις στην Τριφυλία, την Εξάπολη [Λέπρεον, Μάκιστον, Φρύξας, Πύργος, Επίον ή Αιπιόν και Νούδιον, στο δε Ιερό του Σαμίου Ποσειδώνα, ανακοίνωναν το Σάμιον[ιερή εκεχειρία]. Λέγεται ότι ήταν προϊστορικός λαός που κυριάρχησαν σε πολλά μέρη της Ελλάδος και από την Τριφυλία εξεδίωξαν τους Νηλείδες και τους Επειούς γύρω στο 900 π.χ. Άλλοι τους θεωρούν Αρκαδικό γένος, απογόνους του  Αγκαίου Βασιλιά της Αρκαδίας. Αυτά και πολλά  άλλα λέγονται για την καταγωγή τους, αλλά υπάρχουν αρκετά στοιχεία ότι ανέπτυξαν πολιτισμό και επιδόθηκαν στις τέχνες[[περίφημα ήταν τα Μινυακά αγγεία  και τα υφαντά]]. Το βέβαιο όμως είναι ότι την περιοχή διεκδικούσαν οι Αρκάδες και ο Πύλος αποκαλείτο και Αρκαδικός, πριν επικρατήσουν οι Μινύες στην περιοχή. Για τους  Αρκάδες ο τόπος από τον Αλφειό μέχρι την Νέδα, εθεωρείτο ζωτικός και για τον λόγο αυτό πολέμησαν κυρίως εναντίον των Νηλείδων στο Λύκαιο όρος και στην Τριφυλία[την Χάα].

1.ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΜΑΚΙΣΤΙΟΥ ΗΡΑΚΛΗ-[εν δε τω μεταξύ το τε του Μακιστίου Ηρακλέους ιερόν εστίν και ο Ακίδων ποταμός. ρεί δε  παρά τάφον Ιαρδάνου και Χάαν πόλιν ποτέ υπάρξασαν πλησίον του Λεπρέου, όπου και το πεδίον το Αιπάσιον….κ.λπ.]]. Ο προσδιορισμός[εν δε τω μεταξύ], δεν μπορεί να αποδοθεί με την σημασία του ανάμεσα του Πύλου και του Λεπρέου, διότι δεν εντοπίζονται ιερά στον τόπο αυτό. Συνεπώς θα πρέπει να δεχθούμε ότι το συγκεκριμένο φραστικό τμήμα, έχει την σημασία του [μετά απ΄αυτά] και συγκεκριμένα στις αποστάσεις της Πύλου του Κορυφασίου, της Σφαγίας νήσου, του ποταμού Αλφειού και των  Χελωνάτων. Με αυτή την ερμηνεία μπορεί να γίνει κατανοητό  ότι  το Ιερό το συγκεκριμένο ήταν ψηλότερα  από τις δύο αυτές Τριφυλιακές πόλεις προς την κορυφή του Βουνού της Μίνθης. Ίχνη ερειπίων  κτίσματος, οστράκων [κεραμικών] και άλλων πολλών πειστηρίων τοποθετούν το Ιερό Πάνω και Βοριοανατολικά του Λεπρέου, σε ένα λόφο του οροπεδίου που σήμερα αποκαλείται Φραγκόκαμπος. Από το σημείο αυτό το Λέπρεο  έχει κατεύθυνση Νοτιοδυτική και ο Πύλος Δυτική. Πολλοί  τοποθετούν το Ιερό στα ερείπια του κάστρου, με την ονομασία Σκορτά στον Μεσαίωνα και  Αράκλοβο στην συνέχεια. Η δεύτερη αυτή ονομασία είναι βέβαιο ότι  προήλθε από τον ήρωα Ηρακλή και το Ιερό  αυτού. Πιθανώς Ηράκλειο και Αράκλοβο να  αποκαλείτο η ευρύτερη περιοχή της  Μίνθης, κυρίως όμως οι  νότιες  εκτάσεις της  ή και  ο οικισμός περιμετρικά  της οχύρωσης, αφού υπάρχει απογραφή από την περίοδο της Ενετοκρατίας των ετών 1689 και 1700,που περιλαμβάνει και την εκκλησιαστική περιουσία και έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Τριφυλιακή Εστία [Τομ.ΣΤ΄σελ΄305].Εκεί στην απογραφή του 1700 καταχωρείται ερημοκκλήσι κατεστραμμένο ως εξής=[[Εις το Αρακλωβό του Αγίου Γεωργίου]] .βλεπ.και Νικ.Κοντοβουνήσιου, Πρωτοπρεσβύτερου,  ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΑΡΑΚΛΟΒΟΥ –ΑΘΗΝΑ 1996.Ο συγγραφέας εκτιμάει ότι το κάστρο έχει κτισθεί πάνω σε Ιερό του Ηρακλή, αλλά τα μέχρι σήμερα στοιχεία δεν οδηγούν σε αυτή την ταύτιση. Μία άλλη εκτίμησή του, που την καταχωρεί και ίσως έχει δίκιο είναι, ότι το Ιερό το έκτισε ο Νηλέας για να εξευμενίσει τον Ημίθεο, από τον οποίο πολιορκήθηκε η πόλη του και θανατώθηκαν  οι 11 από τους 12 γιούς του, επιζήσαντος μόνον του Νέστορα, όπως ο ίδιος φέρεται να διηγείται[Ιλιάδα Ι΄ 690-4]

2.Ο ΑΚΙΔΩΝ ΠΟΤΑΜΟΣ -O  Ακίδων ή Ακίδας αναφέρεται στο Λεξικό του Ανέστη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, σαν ποταμός της Ήλιδος χωρίς να προσδιορίζεται τοπικά. Ο Παυσανίας  170 χρόνια μετά των Στράβωνα, αναφέρει ποταμό Ακίδαντα σαν παραπόταμο του Ανίγρου που ρέει από το Βουνό Λαπίθας[ΗΛΙΑΚΑ 5 Κεφ.V  8 και  9], και παλιότερα λεγότανε Ιάρδανος. Ο Ιάρδανος ποταμός όμως τοποθετείται στην κυρίως  Ήλιδα,  στην αρχαία Φειά[πλησίον του Κατάκολου] και όχι στην Τριφυλία. Πολλοί τον Ακίδαντα που αναφέρει ο Παυσανίας τον ταυτίζουν με τον Άμαθο  ή Μαμάο , που ρέει στα βόρεια του Τριφυλιακού Πύλου. Σύγχιση φαίνεται να υπάρχει με αυτά τα ποταμάκια που σήμερα είναι μικρά ρεύματα και πιθανόν η τοπογεωγραφία εδώ να έχει αλλάξει μετά από προσχώσεις κατά τον Μεσαίωνα και την εμφάνιση της Λιμνοθάλασσας του Καϊάφα.  Ο  Ακίδων, αν και δεν περιγράφεται από άλλους αρχαίους ή νεώτερους ερευνητές, φαίνεται ότι είναι ποτάμι που πηγάζει από τις Νοτιοδυτικές πλαγιές της Μίνθης και τα πρόβουνα, Φραγκόκαμπος, Μισοκατάρραχο, Χώλιαννη και Σιμά. Σχηματίζει βαθιά ρεματιά  από την Κλωνοβή και κάτω μέχρι την εκβολή του στο Ιόνιο [Κυπαρισσιακό κόλπο] στο σημερινό χωριό  Θολό. Τους περισσότερους μήνες του χρόνου το νερό τρέχει με ταχύτητα και πάντοτε θολό. Το βρίσκουμε στο Γεωγραφικό Λεξικό Μιχ.ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ-ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑ ΣΤΑΜΑΤΕΛΕΤΟΥ, Α΄ΤΟΜΟΣ, με την ονομασία [η Θολού]=  Υδάτινο ρεύμα του Ν.Ηλείας που σχηματίζεται στο όρος Μίνθη και καταλήγει στον Κυπαρισσιακό κόλπο. Ο Στράβων φαίνεται να έχει δίκιο που παρέφρασε τους στίχους του Ομήρου  λέγοντας[και δείν οίονται γράφειν=ήβωμ’ως ότ’ επ’ ωκυρόω Ακίδοντι μάχοντο αγράμενοι Πύλιοι τε και Αρκάδες Χάας παρ τείχεσσιν].ού Κελάδοντι,ουδέ Φειάς τω γαρ τάφω του Ιαρδάνου τούτον πλησιάζειν και τοις Αρκάσι τον τόπον μάλλον ή εκείνον.

Ο ωκύροος σημαίνει εδώ το ποτάμι που ρέει γρήγορα και ορμητικά, όπως πράγματι συμβαίνει με το ρεύμα της Θολού. Παράλληλα η λέξη Ακίδων, είναι παράγωγος  της αρχαίας, η ακίς της ακίδος, με την σημασία της παρόρμησης και του επιθέτου ορμητικός-η-ον[βλεπ.ΛΕΞΙΚΟ ΠΑΠΥΡΟΣ].

Εκεί στα νότια της κορυφής της Μίνθης, διαμορφώνεται μέσα  από πρόβουνα το οροπέδιο, που αποκαλείται της Μηλιάς ο Κάμπος, έκτασης πάνω από 5.000 στρεμ. Στα Δυτικά του, υπάρχει ένα κοίλωμα που λέγεται του Μαμά η Λίμνα και είναι καλλιεργούμενη έκταση. Στη μέση αυτής της έκτασης υπάρχει καταβόθρα που απορροφά τα νερά της γύρω περιοχής. Στα παλιά χρόνια είναι βέβαιο ότι εδώ υπήρχε μικρή Λίμνη που πλημμύριζε και τα νερά τροφοδοτούσαν το ρεύμα του Ακίδοντα [Θολού]. Αυτό έχει παρατηρηθεί και στα μέσα της 10ετίας του 1950, μετά από έντονες βροχοπτώσεις και χιόνια, που έφραξε προσωρινά η καταβόθρα.

3.Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΙΑΡΔΑΝΟΥ-Ο Ιάρδανος ήταν μυθικός βασιλιάς της Λυδίας και πατέρας της Ομφάλης, που  μετά τον θάνατο του άνδρα της του Τμώλου εβασίλευσε η ίδια. Σε αυτήν ο Ηρακλής πουλήθηκε σαν δούλος και την υπηρέτησε, τιμωρηθείς για τον θάνατο του Ευρύτου. Κατά τον Στράβωνα, ο Ακίδων[ρεί παρά τάφον  Ιαρδάνου…πλησίον Λεπρέου], αλλά δεν γίνεται κάποια αναφορά σχετική    ποιόν Ιάρδανο εννοεί, αφού ο ίδιος ο Γεωγράφος στο κεφ. C 347 παραγ.20 κάνει λόγο ότι ο[του Ιαρδάνου λειμών και τάφος του δείκνηται], ανάμεσα στον ποταμό Άνιγρο και το βουνό Λαπίθας, κοντά στην αρχαία Σάμο. Κάπου εκεί ο Νικ.Γυαλούρης ανέσκαψε το 1954 τον τύμβο που αποδίδεται στον Ιάρδανο και βρέθηκαν  πολλά ευρήματα.

Γίνεται φανερό πλέον ότι πρόκειται περί τριών μυθικών προσώπων και όσον αφορά τους τάφους  στην αρχαία Τριφυλία[Λέπρεο και Σάμος],αποδίδονται σε  πρόσωπα των  ηρωϊκών χρόνων.

4.ΧΑΑ- η προιστορική πόλη, πλησίον του αρχαίου Λεπρέου, παρά  της οποίας ρέει ο ποταμός Ακίδων.[παρά πόλιν Χάαν………]που ο Γεωγράφος την παρουσιάζει τειχισμένη. Το Λεξικό ΑΝΕΣΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΝΊΔΗ την αναφέρει=ως πόλη της  Ήλιδος στην Τριφυλία παρά το Λέπρεον.

Η  λέξη χάα, στο Λεξικό ΠΑΠΥΡΟΣ,  χαρακτηρίζεται αρχαιοελληνική  και  ερμηνεύεται ως  υδρία και κάλπη. Η Κάλπη κατά τον ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΗ είναι η μία από τις Ηράκλειες στήλες[Γιβραλτάρ]στην Ισπανία με ομώνυμη πόλη επάνω σε οχυρωμένο βράχο. Είναι δυνατόν να υπάρχει παραλληλισμός της Χάας στο Λέπρεο με τον οχυρό βράχο του Γιβραλτάρ. Η άποψη αυτή ενισχύεται, επειδή στο αρχαίο Λέπρεο, ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ σημειώνει  φρούριο ονομαζόμενο Φύρκος, συνώνυμη λέξη με τον βράχο. Η τελευταία αυτή λέξη ο φύρκος, σημαίνει το τείχος [βλεπ. Λεξ. ΠΑΠΥΡΟΣ], είναι αρχαίος Λακωνικός και Ηλειακός διαλεκτικός τύπος και παράλληλα Ιωνικός και Αττικός με τις μορφές, φύρκος, φυρκόρ, φουρκόρ και  φούρκος. Οι παραπάνω τύποι της λέξης  είναι συγγενείς  με  τις αντίστοιχες φρύκες ή φρίκες που σημαίνουν τους βράχους. Η χάα και ο Φύρκος στο Λέπρεο,  μάλλον ταυτίζονται και προσδιορίζονται πάνω στον βράχο της Προϊστορικής Ακρόπολης, που συναντά κανείς δεξιά του δρόμου προς Φυγαλεία, στην έξοδο του ομωνύμου οικισμού[ παλ. Στροβίτσι]. Σε μικρή απόσταση από εκεί ρέει το ορμητικό ρεύμα του Ακίδοντα ή Θολού, με τις απότομες όχθες τα [αιπά ρέθρα] κατά τον Όμηρο. Το ρεύμα αυτό ξεπροβάλλει μέσα από βαθύ και απότομο φαράγγι στις πλαγιές της Μίνθης και κατρακυλάει γι’  αρκετή απόσταση μέσα από  βράχους, μέχρι να φτάσει στην κοιλάδα του συνοικισμού[ Θολό] προς την θάλασσα. Το πεδίον αυτό δεν είναι δυνατόν να βρίσκεται στην κάτω του Λεπρέου Κοιλάδα, ούτε και στην   ακτή μέχρι το ποταμό της Νέδας.       

Κάτω από τα τείχη της Χάας και τις όχθες του Ακίδοντα, ο Στράβων τοποθετεί την μάχη Αρκάδων και Πυλίων. O  Όμηρος στην Ιλιάδα Η΄ 133-135,γράφει για τον πόλεμο Πυλίων και Αρκάδων κάτω από τα τείχη της Φειάς στις όχθες του Ιαρδάνου ποταμού. Στην Ήλιδα και στους Επειούς επετέθηκαν οι Πύλιοι με τον Νέστορα, ενώ δεν αναφέρεται πόλεμος με τους Αρκάδες ούτε στην Φειά και τον Ιάρδανο ποταμό, αλλά ούτε και στο ρεύμα του Κελάδοντα[Κλαδέου] παραπόταμου του Αλφειού που ρέει από το βουνό Φολόη. Αντίθετα ο  Αρίαιθος ο Τεγεάτης, ιστορικός του 3^ου π.χ. αιώνα, γράφει για τον πόλεμο Πυλίων και Αρκάδων, περί γής όρων  [για σύνορα] στο Αγκαίον [Λύκαιον ] όρος, που βρίσκεται πολύ πλησίον του Λεπρέου και της Χάας. Στη μάχη αυτή ο Νέστορας μονομάχησε και φόνευσε τον Ερευθαλίωνα του  Ιππομέδοντος, βασιλικού γένους. Τα σύνορα αυτά τότε ορίζονταν από τον Διάγοντα[Δαλίωνα] παραπόταμο του Αλφειού, σήμερα Τσεμπερούλα και τον Πάμισο, παραπόταμο της Νέδας. Έτσι οι πόλεις  Αλιφήρα και Φιγαλία ήταν Αρκαδικές πάντοτε,τα ο δε Λέπρεο Τριφυλιακή πόλη της Ήλιδας.

5.ΤΟ  ΠΕΔΙΟΝ  ΤΟ  ΑΙΠΑΣΙΟΝ-[…..πλησίον Λεπρέου, όπου και το πεδίον το Αιπάσιον…..].Το πεδίον [αρχ.]  ή πεδιάς [αρχ.] , η πεδιάδα σήμερα είναι η επιφάνεια γης  χωρίς εδαφικές ανωμαλίες, ο κάμπος που βρίσκεται σε χαμηλές περιοχές. Πολλές φορές  συναντάμε υψίπεδα στην ενδοχώρα, τα οποία περιβάλλονται από βουνά και αυτά αποκαλούνται οροπέδια. Ο αιγιαλός, είναι η χερσαία ζώνη κοντά στην θάλασσα, η αμμουδερή παραλία[Βλεπ.Λεξικό Πάπυρος].

Ο Όμηρος αναφέρει επτά πόλεις της Τριφυλίας χτισμένες στον γιαλό της αμμουδερής Πύλου[[πάσαι δ΄εγγύς άλος νέαται Πύλου ημαθόεντος]]. Το Λεξικό του Ανέστη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΗ καταγράφει-Αιπάσιον πεδίον [το] τόπος εν  Ήλιδι, ενώ το  πεδίο αυτό είναι βέβαιο ότι βρίσκεται πλησίον του Λεπρέου στην αρχαία Τριφυλία. Ένα άλλο θέμα  προκύπτει στην ερμηνεία που καταγράφουν  κάποιοι του αρχαίου κειμένου του Στράβωνα, μεταφράζοντας:το πεδίον το Αιπάσιον με Γενική κτητική , ως,η πεδιάδα του Αιπασίου. Παρατήρηση μόνον ότι το Αιπάσιον, το Φλιάσιον, το  Θριάσιον κ.λπ.[πεδία] είναι επιθετικοί προσδιορισμοί.

Το Αιπάσιον είναι ονομαστική του ουδετέρου του επιθέτου ο Αιπάσιος, ία,  ον, αν και τα άλλα δύο γένη δεν τα βρίσκουμε σε κείμενα. Το επίθετο αυτό είναι παράλληλος τύπος του αιπός- ή- όν και του αιπύς- εία-ύ, που σημαίνουν τον ψηλό, απόκρημνο τόπο  και για πόλεις χτισμένες σε ψηλά και βραχώδη σημεία. Σύμφωνα με τα παραπάνω το πεδίον το Αιπάσιον, σημαίνει το υψίπεδο που βρίσκεται σε ορεινό μέρος και εντέλει το Οροπέδιο. Δεν είναι δυνατό μετά απ’ αυτά, να ληφθεί σαν σωστή η άποψη ότι το πεδίο αυτό βρίσκεται,στην κοιλάδα κάτω από το Λέπρεο,ή στην ακτή του οικισμού Θολό ή νοτιότερα προς την Κοιλάδα της Νέδας. Oύτε ο Στράβωνας τοποθετεί το πεδίο αυτό στην  Πυλιακή πεδιάδα, που εκτίνεται από την Σάμο μέχρι την Νέδα.

Όλα αυτά οδηγούν την έρευνα στο οροπέδιο που  σήμερα αποκαλείται Κάμπος της Μηλιάς, Βοριοανατολικά και πάνω από το Λέπρεο, όπου είναι και η αρχή του Ακίδοντα ποταμού. Η σελίδα PAIDIA ONLINE gr τοποθετεί το πεδίο το Αιπάσιον στα όρια της Ηλείας, Μεσσηνίας και Αρκαδίας, στην αρχαία Τριφυλία και αυτή η θέση είναι η πλέον σωστή. Πρόκειται για οροπέδιο 10.000 στρεμ. με τις επί μέρους θέσεις: Μηλιάς ο Κάμπος, Κάμποι, Πηγάδια, Λιβαδάκια, Μαυροξεράκι και Μαμά η Λίμνα.Το έδαφος σε όλη την έκταση είναι επίπεδο,με ελάχιστες εξάρσεις και περιβάλλεται από πρόβουνα του όρους Μίνθη.

Ο Φραγκόκαμπος, με το ιερό του Μακιστίου Ηρακλη.

• Θανάσης Κλωνάρης Ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.Το βιβλίο με μύθους,ιστορίες και παραδόσεις,πρέπει να αποτελέσει ένα στόχο στο μέλλον.Προς το παρόν επιλeκτικά πρέπει κάποιες αναρτήσεις,να ταξινομούνται και να αρχαιοθετούνται.Εγώ ταπεινά κάνω την πρόταση,αφού βλέπω ότι πολλές αναρτήσεις είναι αξιόλογες.Ημεθόδευση είναι δική σας.

   
• 
• Βασω Μαγγαναρη Υπέροχο κείμενο κύριε Κλωνάρη!!!!!!Ο λόγος σας, τόσο ζωντανός με έκανε να αισθάνομαι πως περπάτησα πάνω στα χαλάσματα της Καρύταινας και και να έζησα ένα μέρος τη ιστορίας της από κοντά!!!! Συγχαρητήρια!!!!!!!!

   
• 
• Θανάσης Κλωνάρης Εγώ σας ευχαριστώ που με τιμάτε

  .
• 
• The Mythologists Εξαιρετικό Θανάσης!!! Δεν φανταζόμουν καν ότι η γραφή σου θα αποκτούσε ξαφνικά, σε μια δημοσίευση, τόση ορμή και φλόγα!!! Μπράβο σου, συγχαρητήρια, ξύπνησες σε εκατοντάδες ανθρώπων μνήμες που τις είχε πάρει ο άνεμος και τις είχε σκορπίσει... τα χαλάσμα...
• Eleni Skorpion Ευχαριστούμε πάααρα πολυ για την ανάρτηση !!!!!!!!!

                                  Η   ΚΛΕΦΤΟΠΟΥΛΑ

Αμέσως μετά την κατάκτηση του Μοριά από τους Τούρκους, το 1466, εμφανίσθηκαν τα πρώτα Κλέφτικα Σώματα και οι πρωτοπόροι της Κλεφτουριάς, με αρχηγούς αυτούς που αντιστάθηκαν στην επέλαση των εχθρών. Οι ένοπλοι αυτοί προγονοί μας, οι αποκαλούμενοι Στρατιώτες ή STRATIOTI, έδρασαν, υπό  τον Κορκόνδειλο Κλαδά, τον  Θεόδωρο Μπούα, τον Μήτρο Μπαρογιώργο και Πέτρο Κούκια [από την Τριφυλία],τον Κρομποβίτη από το Λεοντάρι, τον Μήτρο Αλβαινιώτη και Γιάννη Άγριο ή Γερακό επίσης Τριφυλίους και πολλούς άλλους επώνυμους και ανώνυμους καπεταναίους.

Σε όλη τη διάρκεια της Α΄Τουρκοκρατίας και μέχρι το 1685, οπότε ο Μοριάς πέρασε για 30 χρόνια στην εξουσία των Βενετών, πολλοί ηρωϊκοί προγονοί μας αφιερώθηκαν στην ιδέα της ανεξαρτησίας του λαού μας. Η ιστορική μνήμη, τους πιο πολλούς δεν τους κατέγραψε και σε αυτούς τους ανώνυμους ήρωες και ηρωίδες αφιερώνεται ο μύθος της Κλεφτοπούλας που έγινε καπετάνιος στους Κλέφτες. Ο ανώνυμος Μοραϊτης Καπετάνιος αυτής της σκοτεινής περιόδου γέρασε πολεμώντας τον βάρβαρο κατακτητή. Δεν είχε γιο να  τον διαδεχθεί στο καπετανιλίκι  και την καθοδήγηση της Κλέφτικης ομάδας του, τα δε Παλικάρια του στην σκέψη ότι θα ορφανέψουν δείλιαζαν, αφού κανένα από αυτά δεν τολμούσε να πάρει τη θέση του, ούτε έδειχνε ότι θα ήταν άξιος αντικαταστάτης του.

Η μονάκριβη κόρη του Γερο-Κλέφτη, η Θοδώρα, γιατί αυτό ήταν το όνομα της, ήταν μια Αμαζόνα της εποχής της, ικανή στο ντουφέκι, στο σπαθί, στο τρέξιμο και στα  Κλέφτικα αθλήματα και έργα. Μετά από πρόσκληση του πατέρα της παράτησε τον αργαλειό και τη ρόκα, ζώστηκε  τα άρματα της, έβαλε αντρίκια φορεσιά και καβάλα στο άλογο της παρουσιάσθηκε στο Λημέρι που ήταν ο πατέρας της. Το μυστικό ότι ήταν γυναίκα έμεινε μεταξύ πατέρα και κόρης. Την δέχθηκαν όλοι οι Κλέφτες της συντροφιάς  με το όνομα Θόδωρος και έγινε Πρωτοπαλίκαρο αρχικά, όταν δε πέθανε ο Γερο-Κλέφτης πατέρας της, πήρε τη θέση και έγινε Καπετάνιος. Για πολλά χρόνια-σύμφωνα με το μύθο( 4 ή 12) -το Κλέφτικο Σώμα της  γυρίζοντας στα βουνά του Μοριά, προστάτευε τους Ραγιάδες από τις αδικίες των Κατακτητών. Ορμητήριο είχαν το ορεινό χωριό Ίσαρι της Μεγαλόπολης, το οποίο την εποχή εκείνη, υπαγότανε στον Καζά [Επαρχία] Φαναρίου και στο Βιλαέτι της Αρκαδιάς [Τριφυλίας] με έδρα την Κυπαρισσία. Η τοπική παράδοση επιμένοντας στο όνομα της Καπετανοπούλας Θοδώρας, προσθέτει και άλλα στοιχεία για αυτή στον πεζό λόγο. Το μυστικό το έκρυβε με επιμέλεια, σκεπάζοντας με την φορεσιά της  τα γυναικεία χαρακτηριστικά, κυρίως έχοντας πάντοτε κουμπωμένο το πουκάμισο της και καλυμμένο με τσαπράζια διακοσμημένα με πολλές σειρές φλουριά και κουμπιά  το στήθος της. Σαν νεράϊδα έτρεχε σε δασωμένες ρεματιές για να λουσθεί, μακριά από αδιάκριτα βλέμματα. Ακόμη φρόντιζε να καταβρέχει τον τόπο που ουρούσε, επειδή από παλιά υπήρχε η δοξασία ότι  τα γυναικεία ούρα ξεραίνουν τα χορτάρια.

Από εδώ και έπειτα η παράδοση συμπίπτει με τη δημώδη ποίηση, που θα αναφερθεί  στη συνέχεια. Κάποια γιορτινή ημέρα που οι Κλέφτες είχανε χαρά και ρίχναν το λιθάρι[[κόπηκε το ασημόκουμπο της και εφάνει, κάτι εφάνει, δηλαδή το στήθος]].Η ντροπή της Καπετανοπούλας που αποκαλύφθηκε, ήταν καθοριστική. Χωρίς να καταγράφει η τοπική παράδοση όσα παραπέρα αναφέρονται στους στίχους των τραγουδιών. Η  Θοδώρα ασπάσθηκε ένα-ένα τα παλικάρια της, εκαβαλίκευσε το άλογο της και είπε φεύγοντας[[Θόδωρος ήμουνα, αλλά Θοδώρα φεύγω]] εγκαταλείποντας έτσι και την Κλέφτικη ζωή. Στον τόπο μου άκουσα, ότι έγινε στη συνέχεια  Μοναχή. Πολλοί την ταυτίζουν με την Αγία Θεοδώρα, όπου το εκκλησάκι της στου Μπάστα (Βάστα)  Μεγαλοπόλεως, με τα 17  μεγάλα δένδρα στην οροφή, που αποτελεί  ένα θαύμα της  φύσεως.

ΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

1.Ποιός είδε ψάρι στο βουνό και θάλασσα σπαρμένη,

   Ποιος είδε κόρη λυγερή στα Κλέφτικα ντυμένη.

   Τέσσαρους  χρόνους περπατεί, μ΄αρματωλούς και Κλέφτες

    Κανείς δεν την εγνώρισε από τη συντροφιά της.κ.λπ.

Ν.Γ.ΠΟΛΙΤΗΣ Έκδοση 5^η-Εκλογαί από τα τραγούδια τους Ελληνικού Λαού, σελίδα 86. ΑΚΡΙΤΙΚΑ αριθ.72 Β.

2.Παραλλαγές του παραπάνω  τραγουδιού βρίσκουμε σε πάρα πολλές συλλογές με τον τίτλο [ΤΗΣ  ΑΡΚΑΔΙΑΝΗΣ],σε ρυθμό συρτό 2/4.                                Ποιος είδε ήλιο αποβραδύς κι΄άστρι το μεσημέρι    

 Ποιος είδε την  Αρκαδιανή στα κλέφτικα  ντυμένη

 Δώδεκα χρόνους  έκανε στους Κλέφτες Καπετάνιος

 Κανείς δεν την εγνώρισε πως ήταν Κλεφτοπούλα.

Σε γενικές γραμμές, όλες οι γραφές έχουν το ίδιο περιεχόμενο με ελάχιστες διαφοροποιήσεις λέξεων όπως: ψάρι, ήλιος, 4 ή 12 χρόνους κ.λπ..

3.Πολλοί ερευνητές, κυρίως από την Επαρχία Τριφυλίας, στην  Κλεφτοπούλα Αρκαδινή αποδίδουν το όνομα και το τραγούδι της Διαμαντούλας:

Κάτω στα δασιά πλατάνια, κάτω στα δασιά πλατάνια

Στην Κρυόβρυση  Διαμαντούλα, στην Κρυόβρυση, κ.λπ.

σε σκοπό αργό Κλέφτικο της Ηπείρου, παρόμοιο με εκείνο της Μαρουσάνας.

Παλιότερα είχα επιδοθεί στην έρευνα, προκειμένου να βρω περισσότερα στοιχεία για την Κλεφτοπούλα, είτε Θοδώρα, είτε Διαμαντούλα, είτε Αρκαδιανή την αποκαλούσαν. Τελικά το συμπέρασμα μου είναι ότι  η Ελληνοπούλα αυτή έχει περιβληθεί με την αίγλη τους ΜΥΘΟΥ.

Ένας  εξαίρετος φίλος ιστορικός ερευνητής μου είπε[[Αρκαδιανή η Κλεφτοπούλα, μπορεί  να είναι η κάθε ανώνυμη ηρωίδα,  διότι έχει γίνει πλέον ένα  μυθικό πρόσωπο]].

                           ΛΕΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Μετά την Ρωμαϊκή κατάκτηση το 146 Π.Χ. η κεντρική Ελλάδα με την Πελοπόννησο γίνεται επαρχία[της Αχαίας],  με Ανθύπατο και έδρα την Κόρινθο. Το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα διατηρείται σε ακμή μέχρι τον 6^ο αιώνα μ.Χ., αλλά σιγά –σιγά το πνεύμα αυτό  αργοσβήνει κάτω από την πίεση της νέας θρησκείας. Το 356 απαγορεύονται οι θυσίες και το 393 η αρχαία λατρεία τίθεται εκτός Νόμου, ενώ  απαγορεύεται και  η τέλεση των  Ολυμπιακών αγώνων. Οι ειδικές συνθήκες που επικρατούν, όπως η καταπολέμηση κάθε τι του Ελληνικού, οι διώξεις και οι σφαγές κυρίως από τον Θεοδόσιο τον Μέγα, καθώς και οι καταστροφές των βαρβάρων[Βησιγότθων, Βανδάλων, Ούννων και Αβαροσλάβων], οδηγούν τους Έλληνες στο καταφύγιο της Χριστιανοσύνης. Αυτά τα πρωτοβυζαντινά χρόνια επίσημη γραφή του  Κράτους είναι η Λατινική και η αρχαία Ελληνική παρακμάζει. Τα αρχαία Ιερά  καταστρέφονται  και  πάνω σε αυτά κτίζονται Χριστιανικοί Ναοί. Τα συγγράμματα είναι λίγα και  προσαρμόζονται στα συμφέροντα του αυτοκρατορικού και εκκλησιαστικού κατεστημένου. Στο Ελληνικό λεξιλόγιο διακρίνουμε την επίδραση των Λατινογενών στοιχείων, που αυτά φθάνουν μέχρι την εποχή μας σαν δάνειες λέξεις, τις οποίες και επισημαίνουν τα Ετυμολογικά  Λεξικά. Μερικές από αυτές τις λέξεις θα τις θυμηθούμε, θα δούμε την αρχική  σημασία τους αλλά και την σύγχρονη, αντλώντας τα στοιχεία αυτά από το κείμενο των ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΤΟΥ  ΜΟΡΕΩΣ[Ελληνική παραλλαγή του Κώδικα της Κοπεγχάγης και την Γαλλική του Παρισινού Κώδικα].

Οι λέξεις αυτές έχουν ληφθεί και ελληνοποιηθεί  σταδιακά, μετά  από την Ρωμαϊκή κατάκτηση, τις βρίσκουμε στα Χρονικά που γράφθηκαν στο τέλος του 13^ου αιώνα μ.Χ. και πολλές από αυτές σήμερα τις συναντάμε σαν τοπωνύμια και κυριωνύμια [επώνυμα] όχι μόνο στην Πελοπόννησο, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Μία προσωπική εκτίμηση, για τα κείμενα των ΧΡΟΝΙΚΩΝ, με τοποθετεί αντίθετα σε όσους στέκονται επικριτικά απέναντι στον συντάκτη τους, με τους χαρακτηρισμούς  ανθέλληνας, ανθελληνικά και ασύντακτα, ενώ τα θεωρώ σπουδαία ιστορική πηγή και παράλληλα σαν στοιχεία άξια της γλωσσολογικής μελέτης. Στους στίχους των ΧΡΟΝΙΚΩΝ, τις Ελληνικές λέξεις θα τις επισημάνουμε και θα κάνουμε συνοπτική αναφορά και  σε αυτές.

1.Απελατίκι: Είναι  ρόπαλο [[στιχ.1156,5062, ομοίως και απελατίκια…. …..το απελατίκι εκράτει]]…..κατά τον Παρισ.Κώδικα[Μace] που ονομάζονταν και ματζούκιν ( κορύνη σιδηρά, όπλο των αρχαίων). Κατά το Λεξικό ΠΑΠΥΡΟΣ, είναι το σιδερένιο ρόπαλο των απελατών. Η λέξη είναι Ελληνική [αρχ.μεσαιων.] παράγωγος του ρήματος απελαύνω. Να σημειωθεί ότι ο στίχος 5062 αναφέρεται στην περιγραφή της μάχης στα Σεργιανά κοντά στην  Ανδραβίδα της Ηλείας, ενώ ο στίχος  1156 στην μάχη της Ανδριανούπολης.

2.Αράκλοβον  ή Ορεόκλοβον: Είναι  κάστρο Βυζαντινό  ένα από τα δώδεκα συνολικά που αναφέρονται στα ΧΡΟΝΙΚΑ, ότι   βρήκαν οι Φράγκοι κατά την  κατάκτηση της Πελοποννήσου. Η ειδική ονομασία του ήταν[[ τα Σκορτά] στο Αράκλοβο],όπως λέμε[ το Παλαμήδι] στο Ναύπλιον,….στιχ.1759.να στείλουν κ΄εις το Αράκλοβον…………και 5633,έως 5642,8191,8204/10,Παρις.Κωδ. 8283=παρού να δώσω το κάστρον Αρακλόβου. Η λέξη[ Αράκλοβο] πρέπει να θεωρηθεί Ελληνική, παράγωγος του θέματος Αράκλ  εκ του Ηράκλ=το όνομα του Ηρακλή, και αναφέρεται στην γύρω περιοχή όπου εντοπίζεται το Ιερό, του Μακιστίου Ηρακλέους [Στράβων  Γεωγραφικά]. Πιθανόν,  ο γύρω από το Κάστρο οικισμός-ερείπια του οποίου διακρίνονται-να ελέγετο Ηράκλειο, το σημερινό Παλιοχώρι  όπου διακρίνονται θεμέλια κατοικιών και εκκλησιών, εκτός βέβαια  των τειχών. Μέχρι να ταυτισθεί το κάστρο Σκορτά του Αρακλόβου, με  αυτό  της Μίνθης [Άλβαινας],το περιέφεραν  σε διάφορους τόπους της Δυτικής και Κεντρικής Πελοποννήσου. Σε 16 διαφορετικά σημεία το τοποθετούσαν διάφοροι μελετητές, προβάλλοντας πολλά, αλλά όχι πειστικά επιχειρήματα. Σήμερα  η θέση του  έχει ταυτοποιηθεί και είναι σύμφωνη με όσα ακούγαμε από τους προγόνους μας, που αποκαλούσαν το κάστρο [η Ντάμπια στο Αράκλοβο].To  χωριό Χρυσούλι, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει, ήταν Βυζαντινό  και πολύ κοντά στο Κάστρο, αλλά ποτέ  σε παλιές αναφορές και στα Χρονικά  δεν αναφέρθηκε συνδυασμός του  χωριού και του Κάστρου. Σαν Κάστρο του Χρυσουλιού, που πολλοί το αναφέρουν το Αράκλοβο  σήμερα, είναι αυθαίρετη τοποθέτηση.

3.Δρόγγος [ο]: Η  λέξη αναφέρεται στους στίχους 1759,1918, 2993/99, 3032,4576,πολλές φορές. Ο Δρόγγος ή Ζυγός των Σκορτών και του Μελιγού  ή των Σκλαβών ή η Σκλαβική. Πρόκειται για δύο ξεχωριστές περιοχές της Πελοποννήσου, η πρώτη των Σκορτών  βρίσκεται  στα βουνά Μίνθη και Λύκαιον και η δεύτερη σε  τμήμα της Μεσσηνιακής Μάνης. Ο Κωδ. Της Κοπεγχάγης[[να στείλουν κ΄εις το Αράκλοβον όπου κρατεί τον δρόγγον]] ενώ  ο Κωδ.Παρισ……….[[κρατούν τον δρόμον]] στιχ.1759. Το Λεξικό ΠΑΠΥΡΟΣ  χαρακτηρίζει την  λέξη  Μεσαιωνική, την ερμηνεύει  ότι δηλώνει το δασώδες μέρος, τον λόγγο και ετυμολογικά την θεωρεί δάνειο από το Λατιν.drunguς=σώμα στρατού. Δρόγγοι σύμφωνα με τους Βυζαντινούς ήταν  οι φρουρές ορεινών περιοχών με δύναμη το πολύ 3000 ανδρών. Η λέξη [δρόμος] του Παρ.Κωδ.μάλλον δηλώνει το  πέρασμα, την διάβαση μεταξύ των βουνών Μίνθης και Λυκαίου, μεγάλης στρατηγικής σημασίας κατά τον μεσαίωνα, δια της οποίας επικοινωνούσαν από την Ηλεία στην Τριφυλία, Μεσσηνία και  Λακωνική, αλλά και Αρκαδία [Μεσαρέα] και Μεγαλόπολη. Η φρουρά της περιοχής αυτής κρατούσε και κυριαρχούσε στο πέρασμα αλλά και στις κλεισούρες των δύο ορεινών όγκων. Το γεγονός ότι τα ΧΡΟΝΙΚΑ, εννοούν τον δρόγγον ως περιοχή, γίνεται κατανοητό  από τον στίχο 8275, ότι το κάστρο[[μέσα στον τόπο των Σκορτών κοίτεται και αφεντεύει]]. Ακόμα στιχ.8346/87[[Τον γύρον το τριγύρισεν[δηλ.το κάστρον] με τον λαόν όπου είχεν τα διάβατα όλα έπιασεν, τες στράτες και κλεισούρες…..], εννοούνται οι δρόμοι της περιοχής.

4.Καστέλι  και κάστρο: Δύο λέξεις που έχουν την  σημασία του περιτειχισμένου οχυρού. Πολλά τα κάστρα και τα καστέλια που ακούγονται στον Ελληνικό τόπο. Από  τα ΧΡΟΝΙΚΑ  μαθαίνουμε, στιχ.1759[[να στείλουν κ΄εις το Αράκλοβον, όπου κρατεί τον δρόγγον, όπου το λέγουν  τα……μικρόν καστέλι ένι]] και 2871,2872 στον Παρις.Κώδ.καστέλλια και καστέλλιν. Στον Παρις.στιχ.5633[[έβαλαν προκαθορισμούς στο  κάστρο του Αρακλόβου]], αλλά  και αλλού απαντάται ως κάστρο. Eιδικά το Κάστρο του Αρακλόβου, το  οποίο  δόξασε ο Δοξαπατρής Βουτσαράς, σε κανένα κείμενο ή Λεξικό δεν αναγράφεται ως [η  Βίγλα του  Δοξαπατρή] όπως κάποιοι αναφέρουν, ξεχνώντας  ότι το κάστρο και το καστέλι ουδεμία σχέση έχουν  με την  Βίγλα που σημαίνει σκοπιά, παρατηρητήριο και όχι φρούριο.

Το Λεξικό ΠΑΠΥΡΟΣ αναγράφει καστέλι [το] [[Μεσαιωνικό καστέλλιν, καστέλλιον και καστίλλιον=μικρό φρούριο, κάστρο, οχυρός πύργος]]. Στην μεσαιων. και Νεοελλην.=κώμη χτισμένη σε ύψωμα. Η λέξη είναι δάνειο από το Λατινικό castellum=κάστρο. Στην Ελληνική απαντώνται οι παράγωγες λέξεις: Καστελανίκιον- η διοικητική περιφέρεια στα χρόνια της Φραγκοκρατίας και ειδικά το Καστελανίκιον της Καλαμάτας, Καστελάνος -ο φρούραρχος του κάστρου, ομοίως και ο Καστελιάνος. Σήμερα ακούγονται Κωμοπόλεις με την ονομασία Καστέλι, χωριά  με όνομα Καστελάκια, Κάστελος ή Καστέλα και τέλος επώνυμα ΚΑΣΤΕΛΙΑΝΟΣ,ΚΑΣΤΕΛΑΚΗΣ  και ΚΑΣΤΕΛΑΤΟΣ.

Στο ίδιο Λεξικό, αναγράφεται κάστρο [το],στην Μεσαιων. που σήμαινε φρούριο, πύργος, οχυρό και  τείχος που περιβάλλει πόλη. Η λέξη είναι δάνειο από το Λατινικό  castrum=φρούριο. Σήμερα ακούμε χωριά με το όνομα Κάστρο και σαν παλιά ονομασία της πόλης του Ηρακλείου. Υπάρχουν βουνοκορφές με την ονομασία Κάστρο και Επώνυμα όπως: ΚΑΣΤΡΙΝΟΣ, ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗΣ, ΚΑΣΤΡΙΤΗΣ, ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΙΤΗΣ, ΣΙΔΕΡΟΚΑΣΤΡΙΤΗΣ και άλλα πολλά κυρίως σύνθετα.

5.Γιστέρνα και Κινστέρνα: Δύο λέξεις ταυτόσημες από τον Μεσαίωνα που σημαίνουν την δεξαμενή [στέρνα] βρόχινου νερού, για τις ανάγκες των Κάστρων, κυρίως σε περιόδους πολιορκίας. Στα ΧΡΟΝΙΚΑ  απαντάται η λέξη γιστέρνα στους στίχους 8201,8204,8212 και 8221 και αναφέρονται στο κάστρο του Αρακλόβου[τον είπεν εις το Αράκλοβον είναι καλές γιστέρνες], με νερό στητικό για την θεραπεία των κοιλιακών. Ένας  Φράγκος τυχοδιώχτης το 1289 μ.Χ. [Γοδεφρείδος  ντε  Μπριέρες] που με δόλο  πήρε  το κάστρο από τον Έλληνα Καστελάνο τον Φιλόκαλο, προσποιούμενος τον άρρωστο. Το περιστατικό αυτό έχει και την γραφική του πλευρά, έτσι όπως καταγράφεται. Ψεύτικες αποδείξεις, περί κληρονομικών δικαιωμάτων επί της Βαρονίας της Καρύταινας, περίσσιος δόλος και  απροκάλυπτος εκβιασμός των αρχόντων του Πριγκιπάτου.

Στους στίχους 3035,4324,4591/92,αναφέρεται το Θέμα της Κινστέρνας στο Λεύτρον της Μάνης. Η περιοχή αυτή περιγράφεται  με λεπτομέρεια στην   υποσημείωση   3035, το δε κάστρο του Λεύτρου, κτίσθηκε από τους Φράγκους με την Γαλλ.ονομασία  Βeaufort.

Oι δύο λέξεις [γιστέρνα και κινστέρνα] στο Λεξικό ΠΑΠΥΡΟΣ θεωρούνται αντιδάνεια από την Λατινική cistern[αρχαία Ελλην.κίστη] με την  σημασία της υπόγειας δεξαμενής βρόχινων υδάτων[στέρνα.]

6.Κούκουρα [τα].Η λέξη αναφέρεται στον στιχ.5062 του Ελληνικού κειμένου[τα κούκουρα εβάσταινε, το απελατίκι εκράτει], ενώ ο Παρισινός Κώδικας[και τα ταρκάσια  εβάστραξεν]. Σε υποσημείωση με τον ίδιο αριθμό των ΧΡΟΝΙΚΩΝ, τα κούκουρα και τα ταρκάσια, αναφέρεται ότι ήταν θήκες  βελών [φαρέτρες]που τις κρέμαγαν από τον ώμο προς το μέρος της πλάτης οι πολεμιστές. Το Λεξικό ΠΑΠΥΡΟΣ καταγράφει, το κούκουρον και κούκκουρον, σαν λέξη Βυζαντινή, την φαρέτρα ή σαγιτοθήκη  που έβαζαν τα βέλη οι τοξότες. Αποτελεί δάνειο από το Λατιν.coccura[Mεσαιων.]. Στην Νεοελληνική συναντάμε  οικισμούς τα Κούκουρα [σημερα.Αγία Άννα και Σαλμώνη], το παλαιό όνομα [ Κλήμα Δωρίδος] και δύο Βουνά στην Αρκαδία. Ακόμη υπάρχουν Επώνυμα ΚΟΥΚΟΥΡΗΣ και ΚΟΥΚΟΥΡΑΣ με την  έννοια του Καμπούρη ή του αγροίκου. Η χρήση της λέξης εδώ [ για  βουνά και οικισμούς] έχει  σχέση με την μορφολογία του περιβάλλοντος. Ειδικά στην Ηλεία τα κούκουρα είναι τα υψώματα σε απότομες Πλαγιές και ακούγεται [[θα βγω ψηλά σε κούκουρο τριγύρω ν΄αγναντέψω].

7.Μπούρκος[ο-le boyrg]. Στο ΧΡΟΝΙΚΟ[ΚΩΔ.ΚΟΠΕΓ,στίχ. 1687] . Στον Παρισ.[εις το εξώχωρον]. Όλα συνήθως τα κάστρα είχαν τον Μπούρκον όπου έμενε ο απλός λαός και γινόταν το  παζάρι. Στους στίχους : 4666 και 8236, αναφέρεται ο Μπούρκος της Μεσαιων.Αρκαδιάς [Κυπαρισσίας], της Βελιγοστής [εκάψασιν το εμπόριον, το κάστρον μόνι αφήκαν] και στο Αράκλοβον[κ’ η φαμελία του η έτερη να είναι εις τον Μπούρκον].

Το Λεξικό ΠΑΠΥΡΟΣ καταγράφει: ο μπούργος και μπούρκος[Μεσαιων.] που σημαίνει οικισμός έξω από το κάστρο ή και φρούριο. Η λέξη είναι δάνειο από το Γαλλικό  Dourg[Κωμόπολη]. Πλήθος παραγώγων της λέξης συναντάμε στο μεσαιων.και νεοελλην.λεξιλόγιο, όπως ο μπουργέζης: ο αστός, ο κάτοικος της πόλης, η μπουργεζία: η αστική τάξη και η αυλή της μποργεζίας το δικαστήριο αστικών διαφορών. Σήμερα ακούγεται ο χαρακτηρισμός κάποιου, σαν μπουρτζόβλαχος [χωριάτης] και πράγματι η λέξη αυτή έχει σχέση με ομάδες βλάχων που ήταν υπηρέτες στον  μπούργο των κάστρων.

8.Σκορτά [τα].Η λέξη αυτή είναι από τις λίγες μεσαιωνικές που έχει υποστεί διεύρυνση  εδαφική  σε τέτοιο  βαθμό, που πολλές φορές είναι απορίας άξιο, το πώς έφθασε από την ονομασία ενός μικρού κάστρου[του Αρακλόβου] να χαρακτηρίζει μία ολόκληρη περιοχή, μία Βαρονία, εκείνη της Καρύταινας με 22 φέουδα. Στους στίχους 1759 /60 του ΧΡΟΝ.[να στείλουν  κ΄εις το Αράκλοβον όπου κρατεί τον δρόγγον [Παρισ.δρόμον] όπου το λέγουν τά Σκορτά, μικρόν καστέλιν ένι]. Η  Βαρονία περιλάμβανε  ολόκληρη την Επαρχία Ολυμπίας στην Ηλεία, μέρος  της  Μεσσηνίας και της Αρκαδίας, κυρίως την Επαρχία Μεγαλοπόλεως μέχρι τα σύνορα με την Λακωνία, όπου και η Μεγάλη Αράχωβα[la  Grant Arahoye  κατά το Γαλλικό Χρονικό].Στιχ.7200/7201: εις το χωρίον, το λέγουσιν Αράχοβαν Μεγάλην, όπου ‘ενι η άκρη των Σκορτών εκεί προς τους Ρωμαίους. Ο προσδιορισμός αυτός είναι ακριβής και δεν επιδέχεται καμία παρερμηνεία που έχει επιχειρηθεί για τοπικιστικούς λόγους. Ένα  κάστρο, ένας δρόγγος και μία Βαρονία, αναφέρονται με  το όνομα Σκορτά. Ο Φ.ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ στον ΚΑΣΤΡΟΛΟΓΟ, αναφέρει στην σελίδα 122 ότι το Κάστρο του Αρακλόβου το έλεγαν [[τα Σκορτά]] εκτός της Κλεισούρας του Δράγγου των Σκορτών και της ομώνυμης Βαρονίας ή άλλως  της Καρύταινας.

Σε Λεξικά δεν είναι καταχωρημένη η λέξη  Σκορτά, την βρίσκουμε μόνο στο Ευρετήριο το Αλφαβητικό του ΧΡΟΝΙΚΟΥ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ, Εκδόσεις Εκάτη. Πολλά βιβλία αναφέρουν τα Σκορτά και τους Σκορτινούς, αλλά σε κανένα δεν δίνεται κάποια απάντηση για την ετυμολογία και την  προέλευση  της λέξης. Έχει επιχειρηθεί να ταυτισθεί ανεπιτυχώς με την λέξη Γόρτυνα και την Επαρχία Γορτυνίας, αλλά οι τόποι αυτοί βρίσκονται έξω από την Βαρονία  της Καρύταινας[Σκορτών ]. Αυτά χωρίς αμφιβολίες προκύπτουν  στον στίχο 6726[[ο αφέντης γαρ της Μεσαρέας, εκείνος του Ακόβου]],ενώ στους  επόμενους στίχους γίνεται λόγος  για  τους Σκορτινούς και τον αφέντη της Καρύταινας. Κάποια πιθανότητα υπάρχει  για το χωριό της Μεγαλοπόλεως  Σκορτσινός[Σκορτσινού] να προήλθε μετά από παραφθορά της λέξης που μας ενδιαφέρει.

Προσωπική εκτίμησή μου είναι ότι, η λέξη είναι Λατινικής προέλευσης  και πιθανόν να σχετίζεται με το ρήμα της Νεοελληνικής  σκορτσάρω=προβάλλω αντίσταση και το ουσιαστικό σκόρτσο ή σκόρσο, που σημαίνει  την άρνηση υποταγής ή υποχώρησης σε δύναμη[[Λεξ.ΠΑΠΥΡΟΣ]]. Θεωρώ την αποβολή του γράμματος [τα] σκόρσο, να υπάρχει αντίστοιχη αποβολή του [σ] και γίνεται η λέξη σκόρτο, σκορτά και Σκορτσινού. Το  κάστρο του  Αρακλόβου ονομάσθηκε Σκορτά και οι κάτοικοι του Δρόγγου Σκορτινοί ύστερα από την σθεναρή αντίσταση που προέβαλλαν στους Φράγκους και τις συνεχείς εξεγέρσεις των που μαρτυρούνται μέσα από τα ΧΡΟΝΙΚΑ[[Οι Σκορτινοί εροβόλεψαν κ.λπ.]],το ρήμα ροβολεύω δάνειο από το[rebeller Γ αλλικό  ]=επαναστατώ. Ο αγώνας των Σκορτινών προς τους Φράγκους ήταν συνεχείς και στοίχισε πολλά και στις δυο πλευρές, όπως καταγράφει και ο WILLIAM MILLER,σελ.248.-Η ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

9.Ταρκάσιον και Ταρκάσια[tarcois-carquois,Γαλλική λέξη]. Είναι η φαρέτρα ή αλλιώς κούκουρον, η σαγιτοθήκη. Στα Λεξικά δεν βρέθηκε καταγεγραμμένη η λέξη. Την αναφέρει ο Φ.ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ σε δύο κείμενα του.

A].ΕΞ ΑΝΑΤΟΛΩΝ  ΠΝΕΥΜΑΤΑ ΟΡΓΙΣΜΈΝΑ, στα ακριτικά έπη, κατά  την μάχη της Άγκυρας το 1402 μεταξύ Τατάρων  του Τιμούρ[Ταμερλάνου] και του Μπεγιαζήτ [Γιλντιριμ=αστροπελέκι]. Το 1405 στο πεδίο της μάχης εμφανίσθηκαν διαβολικά πνεύματα. Το χώμα βρωμούσε για πολλά χρόνια και οι διαβατικοί, οι καμηλιέρηδες, βρίσκανε λιωμένα σπαθιά, ταρκάσια, χάμουρα, πέταλα και χαλκάδες.

Β.]Η ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ, στο Μυστρά, όπου  από τον νου του συγγραφέα, στην εκκλησία της  Περιβλέπτου ,περνούσαν κοκαλιασμένοι στρατιώτες του Παλαιολόγου, Ανατολίτες, από τη Αγχίαλο, την Καβάρνα και Πελοποννήσιοι, Σκορτινοί, Μανιάτες και Μεσσήνιοι [από τη Γρέμπενη και τον Αϊτό]. Άκουγε καρδιές να κτυπούν, νεύρα  να τανύζονται και να τρίζουν επάνω στα κορμιά σπαθιά, σαργίτες, ταρκάσια και σκουτάρια. Ο Παλαιολόγος είναι πολύ θλιμμένος, φαρμάκι στάζει το στόμα του. Στο ένα χέρι βαστά ελαφρά το δοξάρι και τ΄άλλο τ΄ακουμπά πάνω στο σπαθί. Από το λαιμό του είναι κρεμασμένη η περικεφαλαία  πίσω από την ωραία κεφαλή του, στον έναν ώμο είχε ριγμένο το ταρκάσι με τις σαγίτες  και  στον άλλο το σκουτάρι του κ.λ.π.

Η λέξη έχει περάσει στην Νεοελληνική σαν Επώνυμο[ΤΑΡΚΑΣΗΣ] και σαν τοπωνύμιο σε οικισμό της Κεφαλλονιάς- τα Ταρκασάτα[ΓΕΩΓΡ.ΛΕΞΙΚΟ των Μ.ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ-Φ.ΒΑΜΒΑ ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ]

Στην αγροτοδασική περιοχή  ΠΛΑΤΑΝΟΥΛΙ  της Μίνθης [Άλβαινας],υπάρχει τοπωνύμιο [Το  τούμπι  ΤΑΡΚΑΣΙ] και ομώνυμο ρυάκι[ΡΕΜΑ ΤΑΡΚΑΣΙ],στην συνέχεια σε απότομη πλαγιά υπάρχουν τρείς[ 3] ακόμα εδαφικές εξάρσεις που αποκαλούνται [ΤΑ ΤΑΡΚΑΣΙΑ]. Το κάστρο του Αρακλόβου είναι πλησίον και απέναντι γύρω στα 800 μέτρα από τα τοπωνύμια. Το κάστρο, οι Βυζαντινοί που το έκτισαν και οι Φράγκοι που το κατέκτησαν, μπορεί να ξεχάσθηκαν. Τα τοπωνύμια όμως έμειναν από την  εποχή της Φραγκοκρατίας μέχρι σήμερα και μας θυμίζουν το πέρασμα των ξένων κατακτητών από τον τόπο μας και κάποια στοιχεία από την  γλώσσα τους. Όσον αφορά τα υψώματα που έχουν τα  τοπωνύμια ΤΑΡΚΑΣΙΑ, πράγματι μοιάζουν  κάπως με φαρέτρες στην πλαγιά του πρόβουνου Κουφτηράχη.

Η λέξη ταρκάσι συνδυαζόμενη με την ντοπιολαλιά [τσιουτσιουπλάκι=γυμνός], σημαίνει σε τοπικό επίπεδο την διαπόμπευση[[θα σε βγάλω τσιουτσιουπλάκι στο Ταρκάσι] και τον διασυρμό[ θα σε βγάλω ή βγήκες στο Ταρκάσι], κυρίως για λόγους ηθικής. Σε  τοπικά λεξιλόγια της Πελοποννήσου, κυρίως της Αχαϊας η λέξη ταρκάσι σημαίνει ο γυμνός.

10.Φαμελία[ η]. Στο ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ Ευρετήριο του ΧΡΟΝΙΚΟΥ, η λέξη χαρακτηρίζει την οικογένεια, τους συμπολεμιστές και το προσωπικό Φεουδάρχη πολεμιστή- [[λογάριν του έδοκεν πολύ και φαμελίαν μετ΄αύτον, καβαλλαρίους γαρ τέσσαρους κ΄είκοσι δύο σιργέντες στιχ.2164/65]], [[εμίσσεψεν κ΄διέβηκεν μετά την φαμελίαν του στιχ.2286]], [[κ΄ούτως εκαβαλλίκευεν μετά την φαμελία του στιχ.2986]] και [[έναν σιργέντην μοναξόν είχεν εκεί μετ΄αύτον κ΄η έτερη του φαμελία ήτον εκεί είς τον μπούρκον  στιχ.845/46]]

                                                      ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η γλώσσα που γράφτηκαν τα ΧΡΟΝΙΚΑ, είναι η μεσαιωνική, αυτή που μιλούσαν τότε στον Ελληνικό τόπο. Πολλοί ιδιωματισμοί και δάνεια από τις  γλώσσες της Δυτικής Ευρώπης πέρασαν στην νεοελληνική και λέξεις πολλές ακούγονται και σήμερα στην  Επαρχία. Ελάχιστες θα αναφέρω προς επιβεβαίωση όσων γράφω παραπάνω.

 Το [ένι] των Χρονικών, ακούγεται στον τόπο καταγωγής μου [έναι] αντί του είναι.

Η Αγγλετέρα η ονομασία της Αγγλίας [στιχ.5946,6014/77,η ρήγαινα της Αγγλετέρας] έχει ακουσθεί και στην  θεατρική γλώσσα της εποχής μας.

Ο αδελφοποιτός [μπράτιμος και μπραζέρης] που ακούμε και σήμερα σαν σταυραδερφό, είναι λέξη από την εποχή εκείνη, όπως και ο σύντεκνος[κουμπάρος] βλεπ. Στιχ.3936[[τότε σε κάμνει σύντεκνον ή αδελφοποιτόν του]].

O αφιρός[στιχ.3012/65/98]= ο στέρεος, το ρήμα αφιρώνω [στιχ.356,365, 523,689, 1253,1254,1697,1761,3901, και αλλού]=στερεώνω και η αφίρωση[στιχ.8868]= η στερέωση, είναι λέξεις αγνώστου ετύμου και προέλευσης, οπωσδήποτε είναι δάνεια και δεν βρέθηκαν σε γνωστά λεξικά  ή ηλεκτρονικές σελίδες, παρά μόνον στο ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΟ ΤΩΝ ΧΡΟΝΙΚΏΝ.

Τραχώνιν [στιχ.1761,2804/71]=ο βραχότοπος λέξη παράγωγος του αρχ.τραχών-ώνος=βραχώδης και ξερός τόπος, τραχύ και ανώμαλο έδαφος[Βλεπ.ΛΕΞΙΚΟ ΠΑΠΥΡΟΣ]. Σήμερα η λέξη ακούγεται σαν τοπωνύμιο, στον Νομό Δράμας [οικισμός Τραχώνι, παλαιά Μπαλαμπάν], στην Αττική περιοχή Αργυρούπολης[οικισμός Τράχωνες] και σε πολλές βουνοκορφές της πατρίδας μας[Ταϋγετος, Λευκά Όρη κ.λπ.].

Ακόμα, ο φάλκος= δρεπάνι, δάνειο από το Λατινικό falx.Σαλίβα=πολεμικό τσεκούρι, λέξη αγνώστου ετύμου και προέλευσης.

Τέλος το σκουτάρι=η ασπίδα από το αρχ. Σκούτα, δάνειο από το Λατιν.scutum………..

.

.

ΤΟ ΓΕΝΕΟΛΟΓΙΚO ΔΕΝΔΡΟ ΤΩΝ  ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ

Το  Κλοκοτρωναίϊκο σόι και η ιστορική του  διαδρομή, άρχισε το 1532 μ.Χ και τελείωσε το 1970 που πέθανε και ο τελευταίος γόνος της μεγάλης και φημισμένης αυτής οικογένειας του Μοριά. Κυρίαρχες μορφές του τόπου μας υπήρξαν οι πρόγονοι και οι απόγονοι του Θοδωράκη ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ, διατελέσαντες όλοι τους αγωνιστές της ελευθερίας, αλλά και στρατιωτικοί στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος.

Ο Γέρος του Μοριά όπως αποκαλείται, γιός  του Κωνσταντή και της Ζαμπίας, το γένος ΚΩΤΣΑΚΗ, γεννήθηκε την 3-5-1770 στο Ραμοβούνι της Άνω Μεσσηνίας, ημέρα Δευτέρα της Λαμπρής, κάτω από ένα δένδρο. Για τον ίδιο και για τα μέλη της μεγάλης αυτής, γνήσιας Ελληνικής οικογένειας, έχουν γραφτεί  τόμοι και τόμοι βιβλίων, ενώ όσα εδώ γράφονται αποτελούν ένδειξη ελάχιστης τιμής στην μνήμη τους.

Το γενεολογικό δένδρο της οικογένειας, εκτός  από την ιστορική θεώρηση του, πολλές φορές πλησιάζει τους μύθους, για τον τόπο καταγωγής, τους τόπους εγκατάστασης και τα αναρίθμητα κατορθώματα και τα πάμπολλα επεισόδια  των μελών της, κατά τους διαρκείς αγώνες των προς τους κατακτητές. Στις αρχές του 16^ου αιώνα η οικογένεια αυτή έχει εγκατασταθεί σε κάποια θέση δίπλα από τα Καλύβια του Τουρκολέκα του Λεονταρίου της Μεγαλόπολης, που λεγόταν Ρουπάκι. Αρχική προέλευση ήταν το χωριό  Βυδήσοβα της Άνω Μεσσηνίας στην περιφέρεια του Αϊτού, απ΄όπου έφυγαν για να αποφύγουν προστριβές με κάποιο ισχυρό  Τούρκο της περιοχής. Ο αρχηγέτης της οικογενείας ήταν ο Τριαντάφυλλος ή Τριανταφυλλάκος Τσεργίνης ή Σεργίνης ή Τσερκίνης και είναι αυτός που εγκατέστησε ολόκληρο το σόι στο Ρουπάκι. Το 1532 ο Γενοβέζος Ναύαρχος  Ανδρέας Ντόρια, απεσταλμένος του Καρόλου του Ε΄ της Γερμανίας, ξεσηκώνει τους Έλληνες κατά του μεγάλου τότε Σουλτάνου Σουλεϊμάν. Όλη η Πελοπόννησος επαναστατεί, αλλά γρήγορα οι Έλληνες εγκαταλείπονται στην εκδίκηση και την καταστροφική μανία των εισβολαίων Τούρκων υπό τον Λουτφούμπεη που κατέφθασε με την αρμάδα του. Τα Καλύβια του Τουρκολέκα καταστρέφονται και Τσερκίνηδες διασκορπίζονται. Άλλοι επιστρέφουν στην Βυδήσοβα, στα Κοντοβούνια της Τριφυλίας, άλλοι στην Κάτω Μεσσηνία[Πεταλίδι] και άλλοι στην Περιοχή του Φαναρίου της Ανδρίτσαινας, στο χωριό Τζελέχωβα[σημ.Αμυγδαλιές]. Αλλάζουν επωνυμίες σε Ζερμπίνηδες, Ζερμπίσηδες και Ζερμπηλαίοι.

Ο Τριαντάφυλλος με την οικογένεια του και τα αδέρφια του μετακινούνται σε δασώδεις περιοχές του Μαινάλου, στο Αρκουδόρεμα, στην Πιάνα και στο Λιμποβίτσι όπου ριζώνουν μόνιμα. Είναι άγνωστο πότε πέθανε ο γενάρχης Τριαντάφυλλος, αλλά ο γιός του Δημητράκης, έζησε σαν κλέφτης στα Αρκαδικά βουνά. Η δράση του και τα κατορθώματα του έχουν περάσει στην σφαίρα του μύθου, αλλά είναι βέβαιο ότι άφησε από τον γάμο του τρία παιδιά, τον Χρόνη, τον Λάμπρο και τον Δήμο. Ο τελευταίος παντρεύτηκε την κόρη του Καπετάν Χρόνη από το κοντινό Χρυσοβίτσι, αλλά κατοικία του όρισε το Λιμποβίτσι. Ο γιός  του Δήμου λόγω σωματικών χαρακτηριστικών επονομάζεται Μπότσικας και ήταν προπάππους του Θ.Κολοκοτρώνη. Σύμφωνα με τον Τάκη Κανδηλώρο, Ο ΑΡΜΑΤΟΛΙΣΜΌΣ σελ.18, η  οικογενειακή Τάξη, κατ΄ευθείαν γραμμή,  αναγράφεται ως εξής [Τριαντάφυλλος,    Δημητράκης, Λάμπρος, Ιωάννης, Δήμος, Μπότσικας, Γιάννης, Κωνσταντίνος, Θεόδωρος και Γενναίος[Γιάννης].Τα αδέρφια, Χρόνης, Λάμπρος και Δήμος, οι πρώτοι στα κινήματα κατά των Τούρκων στο Μοριά, σύμφωνα  με την παράδοση, κυνηγημένοι έφυγαν για την Ρούμελη, όπου με τον καπετάν Τζιοβάρα πολέμησαν με ανοιχτά μπαϊράκια[Σπυρ.ΜΕΛΑ –Ο ΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ-εκδ.ΜΠΙΡΗΣ 1957,σελ.23].

Ο Δήμος Τσεργίνης αντιπρόσωπος της 5^ης γενιάς, με τον γιό του τον Μπότσικα, 20χρονο τότε, χτυπήθηκε με τους Τούρκους στου Δάρα της Μαντινείας, έχοντας μαζί του  200 διαλεχτά Παλικάρια. Αυτά και πολλοί άλλοι αγώνες έγιναν με την νέα κατάκτηση του Μοριά το 1715 και την  δεύτερη τουρκοκρατία.

Ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης από την  Αρκαδιά]Κυπαρισσία] στο βιβλίο ΙΣΤΟΡΙΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑΙ, αναφερόμενος στους αγώνες από το 1479 μέχρι το 1834, σημειώνει ότι τόπος καταγωγής της οικογενείας ήταν το χωριό Βυδήσοβα των Κοντοβουνίων και ότι το 1700 την 10^η Ιανουαρίου, εγκαταστάθησαν τα περισσότερα μέλη στο Λιμποβίτσι του Μαινάλου. Σύμφωνα με την ίδια πηγή ο  Δήμος είχε το παρωνύμιο  ΜΠΟΤΣΙΚΑΣ, επειδή ήταν βραχύς και ολοστρόγγυλος, ο ίδιος δε άλλαξε το επώνυμο από ΤΣΕΡΓΙΝΗΣ ΣΕ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ. Ο Δήμος αναφέρεται από όλες τις πηγές σαν Προπάππος του Γέρου του Μοριά.

Ο ίδιος ο Γέρος του Μοριά ανέφερε ότι από την οικογένεια του κατά το διάστημα 1720 μέχρι το 1805,  70 παλικάρια συγγενείς του σκοτώθηκαν στους αγώνες με τους τούρκους ή δολοφονήθηκαν μετά  από προδοσίες. Όλες οι πηγές συμφωνούν με αυτή την εκδοχή και ακόμη ότι κατά την Επανάσταση 9 Κολοκοτρωναίοι έχασαν την ζωή τους.                                                

Πολλά έχουν γραφεί για τις εξέχουσες μορφές της ιστορικής οικογένειας μετά την απελευθέρωση όπως:Γεναίος [Γιάννης], Κολίνος  ή Κων/νος, Πάνος ο Β΄, παιδιά του Γέρου όλοι τους στρατιωτικοί, ο τελευταίος μάλιστα γεννήθηκε εκτός γάμου από την Μαργαρίτα Βελισσάρη, καλόγρια, σύντροφος στα τελευταία του χρόνια, χωρίς να την στεφανωθεί, αλλά τον γιό τον αναγνώρισε κανονικά το 1841. Πολλά εγγόνια και δισέγγονα του Γέρου, όλοι τους στρατιωτικοί[Θεοδ. Φον  Κολοκοτρώνης και Βλαδίμηρος, ο πρώτος γιός και ο δεύτερος εγγονός του Κολίνου]. Ο Βλαδίμηρος ήταν ο τελευταίος της ξακουστής γενιάς με το επώνυμο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ και απεβίωσε  στις 13-5- 1970, χωρίς απογόνους…

Μπορούμε να αναφέρουμε με βεβαιότητα  ότι σήμερα υπάρχουν απόγονοι από τις γυναίκες Κολοκοτρωνοπούλες, όπως Πλαπουταίοι[Η Στεκούλα, η γυναίκα του Δημήτρη ήταν το γένος Κολοκοτρώνη]. Αναστασόπουλοι από την Νεμνίτσα [Μεθύδριο Γορτυνίας] από την Αδελφή του Γέρου την Ελένη, γυναίκα του Λεωνίδα. Μία Κολοκοτρωνοπούλα, παντρεύτηκε στο Ανήλιο [ Γλάτσα ]της Ολυμπίας, κάποιον με το επώνυμο Ντούφας και λέγεται ότι υπάρχουν απόγονοι από εκεί.

ΠΗΓΕΣ=1] Αθαν. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑΙ-1934 εκδ.Γ.Κασίμη και ΣΙΑ 2]ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 3]Ο ΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ- ΣΠΥΡΟΥ ΜΕΛΑ-εκδ.ΜΠΙΡΗΣ 1957.4]ΑΠΑΝΤΑ ΠΕΡΙ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ-ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ 1978.

Υ.Γ. Η  παράσταση συμβολίζει, την Ζαμπία ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ή Κωνσταντού, το γένος ΚΩΤΣΑΚΗ από την  Αλωνίσταινα, μάνα του Γέρου του Μοριά . Ύμνος στην ίδια και στην κάθε Ελληνίδα μάνα της εποχής εκείνης…

                                  ΤΑ ΑΔΕΡΦΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΥ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ

Από τις υπάρχουσες ιστορικές πηγές, προκύπτει ότι η Ζαμπία  ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ, η Κωνσταντού, φυγαδεύτηκε από την Καστάνιτσα της Μάνης  μαζί με τον 10χρονο Θεόδωρο, μία κόρη την Ελένη και τον Νικόλαο που ήταν νήπιο θηλάζον ακόμη. Δύο άλλα αδέρφια ο Χρήστος και ο Γιάννης, περιέπεσαν εις την αιχμαλωσία των Τούρκων και τον πρώτο τον απελευθέρωσε ο ίδιος ο Θεόδωρος εξαγοράζοντάς τον από έναν Τούρκο Λεονταρίτη. Τον Γιάννη που δούλευε σε πλοίο Τούρκικο τον βοήθησε να δραπετεύσει ένας τολμηρός Υδραίος και τον  απέστειλε στους συγγενείς του στην Πελοπόννησο [Ν.Βέης  στην εγκυκλοπαίδεια Ήλιος σε άρθρο του].Oι  πηγές αντιφάσκουν για το ποιος από τα δυο αδέλφια εξαγοράσθηκε ή δραπέτευσε. Οι περισσότερες γραπτές πηγές μιλάνε για πέντε συνολικά αδέρφια [4 αγόρια και ένα κορίτσι] συμπεριλαμβανομένου και του Γέρου.

Η  πορεία του θρυλικού Γέρου είναι γνωστή, με πολλές λεπτομερείς καταγραφές. Για τον  Νικόλαο δεν γνωρίζουμε τίποτα, όπως και για το Χρήστο. Ο Γιάννης, ο  αποκαλούμενος και Ζορμπάς, το 1805 μετά από προδοσία ενός Καλόγερου, σκοτώθηκε πολεμώντας ηρωικά τους Τούρκους στο Ληνό της Μονής Αιμυαλών στη Δημητσάνα Αρκαδίας. Μαζί με αυτόν, σκοτώθηκαν ο Γιώργος [ΜΠΕΛΚΟΣ] από τον Αετό της Τριφυλίας, ο  ξάδερφος  του Γιάννη, Γιώργας και άλλοι τρείς σύντροφοι. Επικεφαλής του Τούρκικου αποσπάσματος ήταν ο Μπουλούμπασης Ισά τουρκαλβανός, αυτός που λίγο πριν στο Χρυσοβίτσι είχε σκοτώσει τον ωραίο Kουντάνη[Δημητράκη] Κολοκοτρώνη. Ο Γέρος, λέγεται ότι όταν αναφερόταν ειδικά στον Γιάννη πάντα δάκρυζε. Είχε περάσει από τον νου του να κάψει το Μοναστήρι των Αιμυαλών και να σκοτώσει τον προδότη καλόγερο και όλους τους άλλους Μοναχούς, αλλά δεν εκδικήθηκε τελικά.

Αυτό που κάνει εντύπωση είναι η αναφορά στο Βιβλίο: ΑΠΑΝΤΑ ΠΕΡΙ  ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ,1821 ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ-Αθήνα 1978, ότι στην Καστάνιτσα της Μάνης, τα αδέρφια του Γέρου που αιχμαλωτίστηκαν ήταν τέσσερα[σελ.40].Τα δύο από αυτά είναι  οι γνωστοί Χρήστος και Γιάννης, τα άλλα δύο οι έρευνες αποδεικνύουν ότι ήταν κορίτσια. To ερώτημα παραμένει αν η Ζαμπία η Κωνσταντού γέννησε από το 1770 μέχρι το 1780 συνολικά επτά παιδιά, τέσσερα αγόρια και τρία κορίτσια. Για πολλούς και για εκείνες τις εποχές η τακτική τεκνοποιία ήταν φυσιολογική, χωρίς να γνωρίζουμε  αν υπήρξε και κάποια γέννηση διδύμων, πράγμα που θα διευκόλυνε την έρευνα. Οι υπάρχουσες πηγές όμως δεν είναι δυνατόν να αμφισβητηθούν, αφού παραπέμπουν σε ονόματα, επώνυμα και τόπους.

Μία αδερφή αιχμαλωτισθείσα στην Καστάνιτσα, μεγαλώνει και ανατρέφεται Μουσουλμάνα. Δεν γνωρίζουμε το χριστιανικό της όνομα, αλλά ο Γέρος όταν είχε διαφύγει στα Επτάνησα, που τελούσαν υπό Γαλλική κατοχή, την επισκέπτεται στην Αλβανία που είχε παντρευτεί κάποιον Ιμάμη. Τα αδέρφια αναγνωρίζονται, αλλά δεν μπορούν να συνεννοηθούν, αφού η κοπέλα μίλαγε μόνο Αλβανικά, που ο Γέρος αγνοούσε [ΠΗΓΗ: Ελληνίδες που έζησαν με Μουσουλμάνους αξιωματούχους της Σούλας ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ -2010, από τα απομνημονεύματα του προγόνου της Θ.ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ, που υπηρέτησε, τον γιό του Γέρου τον Πάνο και ήταν μάρτυρας της δολοφονίας του].

Άλλη αδερφή, η Μάνθω, παντρεύτηκε στο χωριό  Γλάτσα [σημ.Ανήλιο] της Ζαχάρως, τον Δημήτρη ΝΤΟΥΦΑ  και απέκτησαν τον Φώτη, πρόγονο των σημερινών ΝΤΟΥΦΑΙΩΝ  της Γλάτσας. Αυτά αναφέρονται σε ιστοσελίδα[[Η σύγχρονη Ιστορία Ανηλίου [ Γλάτσας]] και  τα ίδια στοιχεία προκύπτουν από την τοπική παράδοση. Στο Βιβλίο ΙΣΤΟΡΙΚΑ  του Σωτηρίου Αριστ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, σχετικό με το Χωριό Κούβελα-Μεσσηνίας, αναγράφεται στην σελίδα 104 στο κεφάλαιο 17.[[Γλάτσα]] [Ανήλιο], ότι η αδερφή του Γέρου λεγόταν Μάρθα και είχε παντρευτεί τον Πανάγο ΝΤΟΥΦΑ και όχι τον  Δημήτρη. Ο συγγραφέας την αναφέρει σαν την μοναδική αδερφή που επέζησε της μάχης της Καστάνιτσας, αγνοώντας τις άλλες δύο. Οι γνωρίζοντες σήμερα, μέλη της οικογένειας ΝΟΥΦΑ  του Ανηλίου, τους περιγράφουν να μοιάζουν καταπληκτικά με τον Γέρο του Μοριά, μάλιστα κάποιος φίλος μου, την 20-6-2015 με ενημέρωσε με μήνυμα γράφοντας το εξής[άμα δεις τον απόγονο του, τον ΝΤΟΥΦΑ από την Γλάτσα, είναι σαν να βλέπεις τον ίδιο τον Κολοκοτρώνη-κάθε τρεις και λίγο τον βλέπω οδηγώντας παπάκι στη Γλάτσα, στον Κακόβατο και στην Ζαχάρω. Έχει ίδιο μουστάκι, μύτη γαμψή, λίγο μαυριδερός και δυνατή φωνή].Η περιγραφή αυτή δεν απέχει από αυτά που γράφει ο ΤΕΡΤΣΕΤΗΣ στην σκιαγραφία του Γέρου. ΠΗΓΗ:ΑΠΑΝΤΑ ΠΕΡΙ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ σελ.256. Από Γλατσίτες που έχω ρωτήσει αναφέρουν το ακόλουθο περιστατικό για τα αδέρφια Θεόδωρο και την Μάνθω. Μετά την απελευθέρωση ο γέρος με συνοδεία αποσπάσματος περνούσε καβαλάρης κάτω από το χωριό τους πηγαίνοντας για τον Πύργο και αρκετά μακριά άκουσε την φωνή της αδερφής του να τον καλεί να σταματήσει για να τον δει. Αυτός ήταν βιαστικός και της απάντησε [θα περάσω άλλη φορά να σε δω, τώρα έχουμε πατρίδα ελεύθερη, να φυτέψετε ελιές και αμπέλια, ο Μπραήμης που τα έκαψε έφυγε].Ο Κουβελαίος Σωτ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, το περιστατικό αυτό  το αναφέρει επιγραμματικά[[Από το κάστρο της Γλάτσας, μίλαγε ο Θ.Κολοκοτρώνης στην αδερφή του κι αυτή τον άκουγε και  απαντούσε]].Προσωπικά περισσότερο πιστεύω την τοπική παράδοση στην προκειμένη περίπτωση

Η  Τρίτη αδερφή η Ελένη, η διαφυγούσα από την Καστάνιτσα, βλέπουμε να ριζώνει από μικρή στο Μεθύδριο[Νεμνίτσα] της Αρκαδίας, προφυλασσομένης της οικογενείας στην εκεί Ι.Μονή του Αγίου Ανδρέα, όπου ο Γέρος έμαθε γραφή και ανάγνωση, από τον μοναχό Νεόφυτο ΦΩΤΕΙΝΟΠΟΥΛΟ. Όταν μεγάλωσε παντρεύτηκε εκεί τον Λεωνίδα ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟ, αφήνοντας απογόνους. ΠΗΓΗ=OLYMPIA gr,63-2014…

                           ΟΙ ΣΤΡΑΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΛΕΙΣΟΥΡΕΣ ΤΟΥ ΑΡΑΚΛΟΒΟΥ

Στα τέλη του 13^ου αιώνα, ο τόπος καταγωγής μου συνταράσσεται από Φράγκικα καμώματα και ραδιουργίες, όπως περιγράφονται από το ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ. Ένας επίδοξος ψευτοβαρόνος, ο Μεσίρ Τζεφρέ ντε Μπριέρες, επιστρατεύει ντόπιο πράκτορα και τον ρωτά:

¨Τα κάστρη όπου είναι εις τα Σκορτά,

Το Αράκλοβον πως στέκει,

Ωσαύτως κ΄η Καρύταινα,

Πως είναι καμωμένη

Και ποίον ένι δυναμότερον

Και τι λαόν να πάρει.

Κι εκείνος όπου έξευρεν

Των δύο καστρών την στρώσιν¨…….Στιχ:8191-8195

Πληροφόρησε τον επίδοξο απαιτητή της Βαρονίας και του υπέδειξε το Αράκλοβο σαν προτιμότερο να καταλάβει. Με δόλο αυτός πήρε το κάστρο και σκότωσε τον φρούραρχο ΦΙΛΟΚΑΛΟΝ. Αναταραχή στο Πριγκιπάτο και  άμεση η αντίδραση των Φράγκων. Το ΧΡΟΝΙΚΟ ( στιχ.8345-8348) μας λέει:

Τον γύρον το ετριγύρισεν

Με τον λαόν όπου είχεν,

Τα διάβατα όλα έπιασεν,

Τες στράτες και κλεισούρες.

Όπως μη σέβη ή  εξεβή

Άνθρωπος εις το Κάστρον.

Το φωτογραφικό υλικό που παρατίθεται, παριστάνει μερικώς τις στενές στράτες και τις κλεισούρες του Αρακλόβου (Πλατανούλι-Λεκάνι) και αποδίδει την αξία, αλλά και την οχυρωματική του Κάστρου.

                                       ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΙ ΚΑΣΤΡΟΠΟΡΤΑ ΤΟΥ ΑΡΑΚΛΟΒΟΥ

To Κάστρο της  Άλβαινας[Μίνθης]  το αναφέρουν πολλοί στις εργασίες τους και σήμερα πλέον ελάχιστοι μπορούν να αμφισβητήσουν ότι είναι το ξακουστό Μεσαιωνικό Κάστρο Σκορτά του Αρακλόβου, με την  πλούσια ιστορία του από τους αγώνες των προγόνων μας κατά των Φράγκων κατακτητών. Είναι το δυναμάρι το οποίο υπερασπίσθηκε για 10 και πλέον χρόνια ο ηρωικός τοπάρχης Δοξαπατρής Βουτσαράς. Αυτός ο ροπαλοφόρος με την βαριά πανοπλία του, κατατρόπωσε τους υπερφίαλους Φράγκους Ιππότες που επιχειρούσαν την εκπόρθηση του. Απ΄ότι φαίνεται, παρά την σιωπή των χρονικών, το κάστρο με συνθήκη υποτελείας  του έτους 1217, παρέμεινε δε  στα χέρια  Έλληνα Φρουράρχου  μέχρι το 1287, οπότε ένας τυχοδιώχτης απαιτητής της  Βαρονίας της  Καρύταινας το κατέλαβε με δόλο, προσποιούμενος τον άρρωστο. Αυτός λεγόταν Γοδεφρίδος Ντε Μπριέρες  και δήλωνε νόμιμος κληρονόμος του ομώνυμου Βαρόνου, ο οποίος απεβίωσε χωρίς  απ΄ ευθείας Κληρονόμους. Ο καθηγητής Μιχ.Σ. ΚΟΡΔΩΣΗΣ, στο Ανάτυπο από την [Δωδώνη]Τόμος ΙΙΙ τεύχος 1[1989]-Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής  Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αναφέρεται στο Κάστρο του Αρακλόβου και επισημαίνει αρκετά αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία, αντλώντας πληροφορίες από τα Χρονικά, αλλά και άλλους ερευνητές.

Από τον Καθηγητή περιγράφεται η Καστρόπορτα όπως ακριβώς υπάρχει και σήμερα, παρέχοντας σε υποσημείωση στην σελίδα 65 την ακόλουθη πληροφορία[[Μόνο η Αραγωνική παραλλαγή, Α Morel Fatio,παραγ.436-40,μνημονεύει ότι το Κάστρο κυριεύθηκε με βία και με θύματα τον πορτάρη, τον καστελλάνο και τέσσερεις φρουρούς]].Να σημειώσουμε εδώ το Ελληνικό όνομα του άτυχου Καστελλάνου, του Φιλόκαλου. Το κάστρο περιήλθε τότε στην κυριαρχίας της Ισαβέλας Βιλεαλδουίνου και κληρονομικά πλέον παρέμεινε σε Φράγκικα χέρια έως το 1432 ,που παραδόθηκε στους Παλαιολόγους. Το 1467 το κάστρο βρίσκεται στα χέρια των Τούρκων και εδώ τελειώνει η χιλιετής ιστορία του μετά από καταστροφή του, αφού υπάρχουν ίχνη βιαίας κατεδάφισης και εμπρησμού από τους κατακτητές, που δεν διακινδύνευαν  την διατήρηση του. Εδώ πρέπει να αναλογισθούμε την δράση των Πρωτοπόρων της Ελληνικής Κλεφτουριάς  πατριωτών μας του Μήτρου Αλβαινιώτη και του Γιάννη Γερακού ή  Άγριου. Το όνομα  Αράκλοβο πολλοί γέροντες  πατριώτες μας το ανέφεραν, πολλές φορές με τις φράσεις[[στην κορυφή του Αρακλού]],[[Στην Νάπια του Αρακλόβου]].

Η Ιστορία του Κάστρου μας δεν κλίνει εδώ. Θα ακολουθήσει εργασία μου, η οποία και θα δημοσιευθεί.

                                     Αιπιόν και Αιπάσιον Πεδίον[κάμπος της Μηλιάς]

                                        ΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ

Το τμήμα της Πελοποννήσου που ορίζεται νότια του Αλφειού, βόρεια της Νέδας,  δυτικά δε του Διάγοντος ή Δαλίοντος ποταμού[σήμερα Τσεμπερούλα] και τον Παραπόταμο της Νέδας τον Αρκαδικό Πάμισο στα Αρχαία χρόνια ονομάζονταν Τριφυλία, επειδή εδώ κατοίκησαν τρεις φυλές[Επειοί, Καύκωνες και Μυνίες έποικοι από την Λήμνο]. Στα Ομηρικά χρόνια την περιοχή εξουσίαζε ο Νέστορας, με έδρα τον Πύλον τον Αμμουδερό[Ημαθόεις]. Η εξουσία των Πυλίων τότε επεκτεινόταν μέχρι την Κυπαρισσία και το Δώριον.

Οι Μυνίες έκτισαν πόλεις και οικισμούς στην περιοχή και κυρίως την Μυνιακή Εξάπολη[Μάκιστος, Αίπιο, Φρίξα, Νούδιο, Λέπρεον και Πύργους]. Πολλοί ερευνητές ταυτίζουν το αρχαίο Αίπιον με το Ήπειον που αναφέρει ο Ιστορικός  Ξενοφών[[Ήπειον μέντοι την μεταξύ πόλιν Ηραίας και Μακίστου, ηξίουν οι Ηλείοι (ΙΙΙ30 Ελληνικών)].Κατά την ταπεινή μου γνώμη το Αίπιον ταυτίζεται με το Αιπιόν και δεν συμπίπτει με τον Ήπειον ή το Αίπυ. Τις θέσεις του Ξενοφώντα και του Πολυβίου[Ιστοριών] προβάλλει και ο Στέφανος Δραγούμης στα Τοπωνυμικά-Τοπογραφικά ΤΩΝ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ-έκδοση 1994 Ελεύθερη Σέψης. Για την περιοχή του Αρχαίου Λεπρέου έχουν καταγραφεί οι δικές μου απόψεις και έχουν δημοσιευθεί στο διαδίκτυο, όσον  στην κοινότητα των Μυθολόγων, τόσον δε και στο ατομικό μου BLOG-Alvainaolymbias 5.Τα λεξικά δεν καταγράφουν το αρχαίο Αίπιον, αλλά το Ομηρικό εύκτηκτον Αίπυ και αυτό δεν μπορεί να ταυτισθεί με το Αίπιον, το Αιπιόν ή το Ήπειον.

O Γεωγράφος της αρχαιότητας Στράβων αναφέρει το Πεδίον το Αιπάσιον, πλησίον του Λεπρέου, τον ποταμό Ακίδοντα, την προϊστορική πόλη Χάα και το Ιερό του Μακιστίου Ηρακλή. Το θέμα εδώ, είναι ο προσδιορισμός του Αιπασίου Πεδίου κυρίως γραμματολογικά αλλά και χορογραφικά. Η λέξη Αιπάσιον φαίνεται ότι είναι επιθετικός προσδιορισμός [αιπάσιος-ία-ιον]. Τέτοιους προσδιορισμούς βλέπουμε=α]Φλυάσιον Πεδίον από το ουσιαστικό Φλυούς[πόλη της αρχαίας Συκιώνος], β]Ληλάντιον πεδίον[ποταμός Λήλους] και γ]Θρυάσιον πεδίον [Δήμος αρχαίος της Θρυας] Βλεπ.ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Μ.Σταματελάτος-Φ.Βάμβα Σταματελάτου. Το Μυθολογικό ΛΕΞΙΚΟ του Ανέστη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΗ, εκτός από το πεδίον το Αιπάσιον, αναφέρει και το πόλισμα Αιπιόν της Τριφυλίας στην Ήλιδα. Το Αιπιόν, όνομα ουσιαστικό είναι παράγωγο του επιθέτου της Αρχαίας=αιπός-ή όν που σημαίνει το ψηλό, απόκρημνο και δυσπρόσιτο, για δε τους οικισμούς, όσους  βρίσκονται σε  απόκρημνα βραχώδη σημεία.[κατά τον Όμηρο].Βλεπ. ΛΕΞΙΚΟ ΠΑΠΥΡΟΣ  τόμος 1. Ο οικισμός Αιπιόν βρίσκεται σε άμεση συνάφεια με το πεδίον το Αιπάσιον [επίθετο] και  έτσι τον προσδιορίζει κατά κάποιον τρόπο.Στα ερείπια του Κάστρου Σκορτά στο Αράκλοβο προσδιορίζουν τον οικισμό Αιπιόν,όλες οι αρχαιότητες που αναφέρουν εξέχοντες ερυνητές στον εκεί απόκρημνο βράχο[τραχώνη κατά το ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ.

Το πεδίον  αυτό, που μας αναφέρει ο Στράβων, δεν μπορεί να είναι μία παραλιακή πεδιάδα, αλλά ένα οροπέδιο, πλησίον βέβαια του οικισμού που φέρει το όνομα Αιπιόν. Χωρίς να απομακρυνθούμε από την πλησίον του Λεπρέου περιοχή, τον Ακίδοντα ποταμό, την Προιστορική  Χάα και το Ιερό του Μακιστίου Ηρακλή, ταυτίζουμε το Αιπάσιον Πεδίον με τον σημερινό κάμπο της Μηλιάς με τις προεκτάσεις του  Μαυροξεράκι,  Μαμα την Λίμνα, Κάμπους και την  Περιοχή Πηγάδια. Οι Κάμποι  φθάνουν μέχρι τους πρόποδες του Καστρόβουνου της Μίνθης, στα ερείπια του οποίου επισημαίνονται ευρήματα αρχαίου οικισμού. Περί του θέματος αυτού και του Κάστρου του Αρακλόβου στην Μίνθη, υπάρχει δημοσίευση στα Ολυμπιακά χρονικά, τόμος Α΄σελίδα 317,όπου αναφέρει[[ το όνομα Αράκλοβο[τόπος του Ηρακλή] που  έλαβε το όνομα από το ιερό που ήταν εκεί και τούτο γιατί μέσα στο κάστρο υπάρχουν  αρχαιότητες των Κλασικών, Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων].Την άποψη αυτή υποστηρίζει ο Στέφανος Δραγούμης θέλοντας να συνδέσει την ονομασία του Αρακλόβου με τον μυθικό ήρωα Ηρακλή, από το ιερό του που ήταν εκεί τα αρχαία χρόνια. Ο ιστορικός ερευνητής Βασίλης Σταυρόπουλος εκτιμά ότι χρειάζεται ανασκαφική έρευνα για να θεμελιωθεί η γνώμη του Δραγούμη και παραπέμπει στην άποψη του καθηγητή του Πανεπιστημίου Δημ.Γεωργακά για την σύνδεση του Αρακλόβου με την Ηρακλή. Ο έφορος αρχαιοτήτων Ν.Γιαλούρης τις αρχαιότητες του Κάστρου-Κλασικών, Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων, τις συνδέει με το  Ιερό του Άδη στην Μίνθη –Ολυμπιακά χρονικά τόμος Δ΄ σελ.155 και 156.[[ΑΝΑΤΥΠΟ ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ 1982-ΑΡΑΚΛΟΒΟ ΤΟ ΘΡΥΛΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΒΟΥΤΣΑΡΑ]].

ΤΑ ΣΚΟΡΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΛΑΒΙΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ
Το θέμα των Σλάβικων εγκαταστάσεων στον Ελλαδικό χώρο σήμερα είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρο και η σημερινή κατάσταση στα βόρεια σύνορα μας, είναι αγκάθι και πισώπλατη μαχαιριά από τους υποτιθέμενους συμμάχους σε βάρος της Ελλάδας.
Η εισβολή και εγκατάσταση Άβαρο-Σλάβων στον Ελληνικό χώρο και κυρίως στην Πελοπόννησο είναι μία πραγματικότητα. Οι εισβολείς φαίνεται ότι άρχισαν να περνούν στον Μοριά, μετά τον καταστροφικό σεισμό του 580 μ.Χ. Η είσοδος από τους ειδικούς τοποθετείται το τελευταίο τέταρτο του 6ου αιώνα και πραγματοποιήθηκε σταδιακά. Τα τείχη του Ισθμού είχαν καταστραφεί και έτσι διευκολύνθηκε η εισβολή[ βλεπ. Βιβλίο Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ,ΑΝΝΑΣ ΑΒΡΑΜΕΑ σελ.133-εκδ. ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ 2012]. Σιγά –σιγά, κυριάρχησαν στην Μάνη, στην Αχαία, αλλά και στις Δυτικές περιοχές της Ηλείας και της Τριφυλίας. Ακόμη επεκτάθηκαν στην Αρκαδία σε πολλές περιοχές της. Με αφορμή τις απόψεις του Γερμανού Φαλμεράυερ και άλλων Σλαβολόγων διετυπώθησαν διάφορες απόψεις και θέσεις για το ακανθώδες αυτό θέμα και την διατήρηση της γνησιότητας του ελληνικού στοιχείου. Οι απόψεις του Γερμανού αυτού Σλαβολόγου απαντήθηκαν από πλήθος Ελλήνων και ξένων καθηγητών και βαρύνουσας σημασίας είναι οι αναλύσεις του ΚΑΡΟΛΟΥ ΧΟΠΦ στο βιβλίο του ΟΙ ΣΛΑΒΟΙ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ-ΑΝΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΤΟΥ ΦΑΛΜΕΡΑΥΡ-1872.Ο ίδιος λέει ότι κάποιες σταγόνες αίματος ίσως ρέουν σε πληθυσμούς, που πιστεύουν στην ελληνική γνησιότητα και μετά μερικές γενεές εξαφανίσθηκε και είναι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, αλλά αυτό το μίγμα ήτο μικρόν και εξαφανίσθηκε[[σελ΄.97]] . Ο William miller,στο βιβλίο η Φραγκοκρατία στην Ελλάδα-ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ 1990,σελίδα 38 καταγράφει [την θαυμάσια δύναμη της ελληνικής φυλής που αφομοιώνει και εξελληνίζει τις ξένες φυλές].Αυτή είναι η αλήθεια για τον Μοριά και άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ο Περικλής Γ.Ζερλέντης, στο σύντομο βιβλίο του ΜΗΛΙΓΓΟΙ ΚΑΙ ΕΖΕΡΙΤΑΙ ΣΛΑΒΟΙ 1922-ΤΥΠΟΓΡ.ΦΡΕΡΗ,στα συμπεράσματά του αναγράφει[ούτε εσλαβώθη η Πελοπόννησος, ούτε εβαρβαρώθη, ούτε σλάβικα γεωγραφικά ονόματα υποδεικνύεται ότι υπάρχουσιν εν τη χερσονήσω, ούτε οι επελθόντες Φράγκοι επιδρομείς επί Πελοπόννησον εύρον εν αυτή Σλάβους]. Οι γνώμες για τις Σλάβικες εγκαταστάσεις και τα Σλάβικα τοπωνύμια φαίνεται ότι είναι διαφορετικές και ανάλογες από ποιά σκοπιά βλέπει το θέμα ο κάθε ένας. Υπερβολική είναι η άποψη του Φαλμεράυερ, αλλά και το συμπέρασμα του Ζερλέντη απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Το Χρονικό του Μορέως παρουσιάζει Σλάβικα τοπωνύμια όπως-Ίσοβα, Μουντράς[βρύση με καλή ροή], Κοπρινίτσα[σημ.Κοπάνιτσα ή Κρυονέρι],Αράχοβα[τόπος με καρυδιές], Λέβιτσα, Αράκλοβο, λαγκάδι κ.α.
Όσο και να μην θέλει κανείς να παραδεχθεί την κατάσταση που επεκράτησε από τον 6ο έως και τον 10ο αιώνα, ας ανατρέξει στα κείμενα[χειρόγραφα της Μονής Ιβήρων και άλλα δύο απόγραφα του Χρονικού της Μονεμβασίας] τα οποία βρήκε και δημοσίευσε ο καθηγητής και Πρωθυπουργός Σπυρίδων Λάμπρος[1851-1919].Οι λεπτομέρειες εδώ δεν μπορεί να αναλυθούν, αλλά όποιος θέλει μπορεί να ερευνήσει τα κείμενα αυτά.
Στον τόπο μας, στους ορεινούς όγκους του Λυκαίου και της Μίνθης[Αλίβαινας]από την Ζαχάρω μέχρι την Ανδρίτσαινα, φαίνεται ότι εγκαταστάθηκαν κατά ΠΑΤΡΕΙΕΣ, Σλάβοι αγροτοποιμένες, χωρίς να αναπτύξουν κάποια πολιτισμικά στοιχεία ή τέχνες. Αυτοί είχαν την τύχη των υπολοίπων ομοεθνών τους και το 804 μ.Χ. αποδεκατίσθηκαν από τον Στρατηγό του Αυτοκράτορα Νικηφόρου του Α΄, τον Σγουρό. Σημεία ανάσχεσης στις ληστρικές επιδρομές και τις άλλες υπερβάσεις τους, αποτέλεσαν τα Κάστρα της Αρκαδιάς[Κυπαρισσίας] και τα Σκορτά στην περιοχή του Αρακλόβου. Αυτά τα δύο προπύργια κατασκευάσθηκαν επί αυτοκράτορος Ιουστινιανού του Α΄ και οι ζημιές του 580 μ.Χ. από τον σεισμό αποκαταστάθηκαν γρήγορα.
Οι ιστορικές πηγές, αλλά και τα ευρήματα δεν δείχνουν κάποια μόνιμη εγκατάσταση Σλάβων στην περιοχή. Ψάχνοντας τα τοπωνύμια με προσοχή, θα βρούμε ποιά από αυτά είναι Σλάβικα και ποιά είναι υποκοριστικά κυρίων ονομάτων, με την κατάληξη-[τσα], κάποια άλλα μαρτυρούν ότι είναι προϊόν του γλωσσικού ιδιώματος του τσιτακισμού, που φαίνεται ότι εδρεώθηκε στον τόπο μας. Ο ιστορικός ερευνητής Ανδρέας Δ.ΜΠΟΥΤΣΙΚΑΣ, στο βιβλίο Σλάβοι και τοπωνύμια στην Ηλεία-ΑΘΗΝΑ 1992,στην σελίδα 51 ενδεικτικά μνημονεύει τοπωνύμια στην ενιαία Τριφυλία με την κατάληξη –οβα και –οβον [Ζελέχοβα, Βιδίσοβα, Ρίσοβον και Ρόβια]. Πέραν αυτόν ακούγονται και σήμερα οικισμοί Σλάβικοι[Στροβίτσι το Λέπρεο], Μοφκίτσα οι[Ταξιάρχες], Μουντράς-βρύση με καλή ροή[Φασομηλιά][παλαιοσλάβικο], Βερβίτσα τα Πετράλωνα][τόπος με ιτιές], Γάρδιτσα το στρατόπεδο], Νίβιτσα[Λειβαδάκι], Μούσγα[πηγή με λίγο νερό], Κοπάνιτσα[η Κοπρινίτσα του Χρονικού του Μορέως], Φλάσκο[το Βρεστό], Αράκλοβο[ο έρημος οικισμός Παλιοχώρι στο Κάστρο], Σμαρλίνα [το Στόμιο], Ίσοβα[Μπιτζιμπάρδι] και πιθανό η Ζούρτσα[Φιγαλεία]. Τα κοντινά στην Μίνθη τοπωνύμια είναι λίγα αλλά ακούγονται και σήμερα [[Αράχοβα=τόπος με καρυδιές, Ρούσκιο=βουνό με χαμηλή βλάστηση, Ρόγγια=κάψαλο και Μπράτιμου Λίμνα στην πάνω Γκαρτζενίτα[του σταυραδερφού, ή μπραζέρη]]. Στο Στροβίτσι[Λέπρεο] η Μπάνισκα[πηγή]. Στο Βρεστό[Γαρδίκι], τοπωνύμια και οικισμοί σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Το Γαρδίκι του Βρεστού είναι πάνω από το χωριό, όπου προσδιορίζουν το αρχαίο πολίδιο Τυπαναίες και δεν είναι τυχαίο ότι στα Σλάβικα η λέξη σημαίνει την πολίχνη. Στην Πελοπόννησο και όχι μόνον ακούγονται σλάβικες λέξεις της αγροτοποιμενικής ζωής όπως [Βορός, στρούγκα, κορύτος, κουτάβι, γράνα, γρίβας, αστράχα, βίτσα κ.ά.]
Το πέρασμα των Σλάβων τους χρόνους εκείνους είναι ένα ιστορικό γεγονός και έμπλεξε σε πολλές περιπέτειες τους Ελληνικούς πληθυσμούς, κάτω από το τελείως αδιάφορο βλέμμα των Βυζαντινών, μη εξαιρουμένου και του κλήρου. Τότε, ότι το ελληνικό, ήταν μισητό και αντιχριστιανικό. Έτσι έγιναν Σλάβοι Αρχιερείς του Πατριαρχείου και στρατηγοί των αυτοκρατόρων[μήπως ήταν Έλληνες και αυτοί;],ο δε Θωμάς ο Σλάβος, παρ’ολίγο να γίνει αυτοκράτορας.

ΣΤΡΩΣΙΔΑΚΙ (Το Μούντ Εσκουβέ της Μίνθης)
Στρωσιδάκι, Στρωσιδοκατάραχο ή Στρωσιδάκια. Είναι o 4ος λόφος της οροσειράς που αρχίζει από τους Ανατολικούς πρόποδες της κορυφής της Μίνθης, τη Βουνούκα και φθάνει μέχρι το κάστρο του Αρακλόβου, το αποκαλούμενο Σκορτά. Πολλοί, λανθασμένα αποκαλούσαν ολόκληρη την λοφοσειρά ή και τον 4ο λόφο[Στρωσιδοκατάραχα] χαρακτηρίζοντας τον, ως πλούσιο βοσκότοπο. Την σημασία αυτού του 4ου λόφου την αναφέρει ο Καθηγητής Μιχάλης Κορδώσης σε εργασία του, που αποτελεί Ανάτυπο από την [Δ ω δ ώ ν η] Τόμος ΙΗ τεύχος 1 [1989],Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπου γράφει:
[[Στην κορυφή του κοντινότερου προς το κάστρο υψώματος, το Στρωσιδάκι, σχηματίζεται ένας επίπεδος σχεδόν χώρος, 3.000 τ.μ. περίπου, ο οποίος καθώς φαίνεται ήταν τειχισμένος. Διακρίνονται με δυσκολία τα ίχνη τείχους που έζωνε το ύψωμα πάχους 2 περίπου μέτρων. Στο ψηλότερο σημείο που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το κάστρο σχηματίζεται ένα δωμάτιο[ίσως πύργος] 3,5x6 μ. Στο κέντρο περίπου του υψώματος υπάρχουν θεμέλια μεγάλης εκκλησίας με πρόναο. Ο κυρίως ναός έχει διαστάσεις 10x 6,50 μ.]].
Αυτά γράφονται στο ανάτυπο που εγώ δεν μπορώ να τα αμφισβητήσω, ούτε να τα επιβεβαιώσω, αν και το σημείο αυτό το έχω παρατηρήσει σπιθαμή προς σπιθαμή. Διακρίνονται θεμέλια τείχους και πολλών κτισμάτων, διαφόρων διαστάσεων, αλλά όχι εκκλησίας. Πλήθος κεραμικών παντός είδους[πλάκες ισοδομίας, σκεπών και σκευών] είναι κατάσπαρτη η κορφή και οι πλαγιές του λόφου.
Πρόκειται για ένα οχυρωματικό έργο, πριν από το κάστρο και η χρήση του δεν μπορεί παρά να εξυπηρέτησε τους Φράγκους για όλη την 10ετία 1207-1217 που πολιορκούσαν το Αράκλοβο. Είναι κάτι ίδιο με το Φράγκικο κάστρο Μούντ Εσκουβέ της Κορίνθου, που για αυτό έχει γράψει ο Στέφανος Δραγούμης στα τοπωνυμικά για το Χρονικό του Μορέως. Το Ελληνικό κείμενο του Χρονικού του Πέτρου Καλονάρου, σελ.118 υποσημείωση στον στίχο 2805,αναφέρεται στο Κάστρο αυτό και αιτιολογεί την ονοματολογία και τον σκοπό που κατασκευάσθηκε. Τα πολλαπλά κτίρια εντός της οχύρωσης στο Στρωσιδάκι, κατά την ταπεινή μου γνώμη, προφανώς αποτελούσαν στρατώνες. Το τοπωνύμιο [Στρωσιδάκι]μας παραπέμπει στο αρχαίο ρήμα στρώνω[στόρνυμι ή στρωννύω] και στην μεταπτωτική βαθμίδα stj σημαίνει[στρατοπαιδευμένο σώμα στρατιωτών, που φαινόταν να καταλαμβάνει ευρεία έκταση]. [Βλέπ.Λεξικά ΠΑΠΥΡΟΣ και Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ].Η επιβεβαίωση μας έρχεται μέσα από το Ελληνικό κείμενο ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΚΟΥ,στιχ.8194-8196:
Κ΄εκείνος, όπου έξευρεν των δύο καστρών την στρώσιν
Λεπτώς του τα διερμήνεψν κ΄καθοδήγησέ τον,
Τον τόπον όπου ίστονται και τι λαόν να πάρουν.
Στρώσις= η στρατιωτική δύναμη η στρατοπεδευμένη.