Μυθολογία

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Οι Μύθοι δεν είναι μόνο Ελληνικά δημιουργήματα, αλλά και   πολλοί άλλοι λαοί  έχουν να παρουσιάσουν  πλούσια παράδοση, λαογραφία, μύθους  και ιστορία.
Στην  Μεγάλη Ελλάδα, που περιλαμβάνει την στεριά και  τα περισσότερα Νησιά της Μεσογείου [Κύπρο, Κρήτη, Σικελία κ.α.] μέχρι τις ακτές της Μ.Ασίας, Δυτικές , Νότιες και Βόρειες,  διαχρονικά πλάσθηκαν πολλοί Μύθοι που είτε έχουν καταγραφεί, είτε μεταφέρονται μέχρι τις ημέρες μας με την παράδοση.
Πολλά μυθολογικά δημιουργήματα παρμένα από τα προελληνικά φύλα που έζησαν στον τόπο [αποκαλούμενα συμβολικά Πελασγικά] εμπλουτίσθηκαν με το Ελληνικό πνεύμα και την επινόηση της φυλής μας, αποτελώντας πλέον ένα αξιόλογο θησαυρό.
Οι ΜΥΘΟΙ κάνουν την εμφάνιση τους με τους θεούς των αρχαίων Ελλήνων, τους ημίθεους, τους ήρωες, τις νύμφες, τις δρυάδες ,τις πλειάδες, όλα τα παράξενα όντα [ερπετά ,πτηνά, θαλασσινά τέρατα], Κενταύρους, Αμαζόνες, φτερωτά άλογα, γρύπες κλπ.
Τα Ομηρικά  Έπη όπως έχουν διατυπωθεί, είναι γεμάτα από μύθους, μυθικά πρόσωπα και τέρατα, τόσο στην Ιλιάδα, όσο και στην Οδύσσεια, δικαιολογούμενα στον ποιητή τους, με τη φράση- ποιητική αδεία-από τους υποστηρικτές του.
Η διαχρονικότητα των ΜΥΘΩΝ ,από την αρχαιότητα περνάει στην Ρωμαιοκρατία, στην Βυζαντινή περίοδο ,στην Φραγκοκρατία, στην Τουρκοκρατία και φθάνει μέχρι και τον 19ο αιώνα, με τα γνωστά μελοδράματα και ποιήματα.
Η πεζή γραφή, η ποίηση, η δραματουργία και η παράδοση, μας γεμίζουν με Μύθους. Τα κατορθώματα του Διγενή [τραγούδια, ποιήματα], ο Ερωτόκριτος  [ποίημα και αποσπασματικά τραγούδια],του νεκρού αδελφού [ποίημα], της Άρτας το γεφύρι [ποίημα], η Μαρία Δοξαπατρή, τα παιδιά του Δοξαπατρή, η Γκόλφω [ όλα δραματογραφίες] και τέλος η Παρθένα της Καρύταινας Φιλάνθη, η ομώνυμη ηρωίδα κατά την τουρκοκρατία [πεζογραφήματα], καθώς και διάφορες ιστορίες από την παράδοση, αποτελούν μυθολογήματα και απανθίσματα του Ελληνικού πνεύματος και της θυμοσοφίας του λαού μας διαχρονικά.

O MΥΘΟΣ ΤΗΣ ΜΙΝΘΗΣ

Η  Μίνθη ήταν ποτάμια νύμφη του Κωκυτού (κωκuτής) ποταμού του κάτω κόσμου, των θρήνων και στεναγμών η οποία ατύχησε να ερωτευθεί τον Άδη (Πλούτωνα) αδερφό του Δία. Αυτή καταπατήθηκε από την θεά Δήμητρα ή την κόρη Περσεφόνη και μεταμορφώθηκε στο φυτό δυόσμος ή μέντα ή Μίνθη (τσάι του βουνού). Ο Στράβωνας γεωγραφικά 8 κεφ.14 αναφέρει:Ανατολικά του Πύλου είναι ένα βουνό με το ‘ονομα Μίνθη που ο μύθος λέει ότι ήταν παλλακίδα του Άδη και πατήθηκε από την κόρη οπότε μετεβλήθηκε στην Μίνθη του κήπου που μερικοί λένε δυόσμο (η ερμηνεία). Ο Πύλος ο Τριφυλιακός πλησίον του σημερινού χωριού Κακόβατος).

ΜΙΝΘΗ ΤΟ ΟΡΟΣ

Είναι βουνό της πρώην επαρχίας Ολυμπίας του νομού Ηλείας και πολλοί το τοποθετούν ανατολικά από τον κάμπο της Ζαχάρως ως την Ανδρίτσαινα. Ο Στραβωνας ερμηνευόμενος φαίνεται ότι κάνει λόγο για το βουνό που σήμερα αποκαλείται Βουνούκα ή Βαβνούκα υψομ.1222 μ. Η λέξη μίνθη ανήκει στο προελληνικό-μεσογειακό γλωσσικό υπόστρωμα (Πελασγικό).

ΧΘΟΝΙΕΣ ΘΕΟΤΗΤΕΣ - ΤΕΜΕΝΟΙ ΚΑΙ  ΙΕΡΑ

Ο γεωγράφος στο ίδιο κεφάλαιο κάνει λόγο για τέμενος του Άδη, ιερό του ιδίου, ιερό Άλσος της Δήμητρας, ιερό της ιδίας και ιερό της κόρης. Το τέμενος του χθονίου θεού το τοποθετεί πλησίον του βουνού (Μίνθης ή βουνούκας) και κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι ο μόνος ταυτισμένος τόπος λατρείας, κείμενος 1000 μ. νοτιοδυτικά από τη ρίζα της βουνούκας , στο οροπέδιο Φραγκόκαμπος. Εκεί διακρίνονται ίχνη περιμάντρωσης όπως περιγράφονται τα τεμένη στην ιστορία του Ελλην.Εθν. Εκδοτική Αθηνών. Για την Μίνθη, νύμφη του Κωκυτού, βλέπ. λεξικό Ανέστη Κωνσταντινίδη Εκδ.1900.

ΤΑΥΤΙΣΜΕΝΑ ΠΟΤΑΜΙΑ ΡΕΥΜΑΤΑ

Ο ποταμός Αχέρων του πηγάζει από τα υψίπεδα της νότιας και ανατολικής πλευράς της Μίνθης και συμβάλλει στον Αλφειό αφού συναντηθεί με το ρεύμα του Διάγωντα. Τον Αχέροντα ο γεωγράφος το συνδέει άμεσα με τη Μίνθη και τα ιερά που αναφέρθησαν κεφ.15. Άλλο υδάτινο ρεύμα πηγάζει από τη βόρεια πλευρά του ίδιου βουνού, περνάει μέσα από το χωριό Μίνθη και συμβάλλει στον Αχέροντα στο μέρος του λέγεται Γκρεμισμένη. Αυτό το ποταμάκι σήμερα το λένε Μπουντρούμι ή Κακάβα αλλά οι γιαγιάδες μας το αποκαλούσαν Πυρνοπόταμο και το συνέδεαν με τις ψυχές των νεκρών. Ο Πυρνοπόταμος ίσως έδωσε και το όνομα Βαβνούκα στο βουνό από το βαυνός που σημαίνει φούρνος. Το ρεύμα αυτό είναι ο Πυρφλεγέθων του μύθου, παραπόταμος του Αχέροντα.Τέλος ένα άλλο υδάτινο ρεύμα που συμβάλλει στον Αχέροντα στο φαράγγι του Μεσοβουνιού αποκαλείται Μυζήλας. Η λέξη είναι παράγωγος του ρήματος μύζω που σημαίνει θρηνώ, αναστενάζω, μουγγρίζω( βλέπε λεξικό Πάπυρος).Αυτό το ρεύμα κατά τη γνώμη μου είναι ο Κωκυτός.

ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΙΝΘΗ

Μικρό χωριουδάκι στις βόρειες πλευρές του όρους Μίνθη. Πρίν το 1928 λεγόταν Άλβαινα, αλλά κάποιοι "προφέσορες" θεώρησαν την ονομασία αυτή ξενική και μάλιστα Αλβανική, την άλλαξαν σε Μίνθη και παράλληλα δημιούργησαν πρόβλημα εκεί που δεν υπήρχε και ορθογραφικό ατόπημα γράφοντας την κατάληξη-ενα, αντί-αινα.

ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΑΛΙΒΑΙΝΑ

Είναι το βουνό της Μίνθης και το αναφέρει έτσι το γεωγραφικό λεξικό Μ.Σταματελάτου-Φ.Βάμβα Σταματελάτου τόμος β'.Ανήκει στο νομό Ηλείας με κορφές (Κάστρο ή Ζακούκα υψομ.1344 μ.),(Βαβνούκα 1221 μ. είναι η Βουνούκα) και (Ανώνυμη 1212 μ. είναι η Ρουνίτσα).Στην αρχαιότητα κέντρο λατρείας, ιερό του Άδη και Άλσος της Δήμητρας. Η ονομασία Αλίβαινα και κατά παράφραση Άλβαινα ( χωριό και βουνό) Άλμπαινα ή Άλμπωνας είναι λέξεις παράγωγες του αρχαίου Αλίβας ( ποταμός των νεκρών) βλέπε λεξικό Πάπυρος τόμος α'.Ποταμός με το όνομα Αλίβας δεν αναφέρεται στην περιοχή. Όμως η σύμπτωση τόσων πολλών χθονίων θεοτήτων στην περιοχή της Μίνθης (Άδης, Δήμητρα, Κόρη, Αχέρων, Πυρνοπόταμος και Μυζήλας) πιθανολογούν την ύπαρξη νεκρομαντείου.

                                   Ο ΜΥΘΟΣ  ΤΩΝ ΠΡΟΙΤΙΔΩΝ

Καταγίνομαι με αυτό το θέμα, γιατί ο μύθος έχει πεδίο εξέλιξης την περιοχή της πατρίδας μου και συγκεκριμένα την  περιoχή της σημερινής λίμνης του Καϊάφα, όπου και το σπήλαιο των Ανιγριάδων νυμφών στη Ζαχάρω  Ηλείας….

1.Ο Στράβων C346 KEΦ.19 Βιβλ.8  ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ  αναφέρει:

Κοντά στη σπηλιά των Ανιγριάδων νυμφών υπάρχει πηγή. Αποκάτω  το μέρος γίνεται ελώδες και βαλτώδες. Το νερό της πηγής το παίρνει ο ΄Ανιγρος  ποταμός, βαθύ και πλατύ ποτάμι (τότε φαίνεται ότι η λίμνη δεν υπήρχε), που βγάζει μια βαριά μυρωδιά και κάνει τα ψάρια να μην τρώγονται.

Εδώ έλεγαν ότι ο Μάντης Μελάμπους έκανε τον καθαρμό των Προιτίδων (κόρες του Βασιλιά Προίτου) και γι΄ αυτό η μυρωδιά. Αυτός βασίλεψε στο Άργος ή την Τύρινθα.

Η θεά Ήρα τις τρέλανε και ο μάντης προσφέρθηκε να τις θεραπεύσει, με αντάλλαγμα το ένα τρίτο του Βασιλείου. Αρχικά ο πατέρας αρνήθηκε, αλλά οι κόρες του τρελάθηκαν περισσότερο τρέχοντας στην Αργολίδα και όλη την Πελοπόννησο. Η συμφωνία μετά από αυτό έγινε και ο βασιλιάς παραχώρησε στον Μεσσήνιο μάντη τα δύο τρίτα. Ο Μελάμποδας έβαλε βότανα σε μία πηγή που έπιναν νερό και θεραπεύτηκαν. Αυτά τα καθαρτικά έδωσαν τη μυρωδιά στην πηγή.

Άλλοι λένε ότι η μυρωδιά σχετίζεται με το γεγονός ότι οι Κένταυροι έπλυναν τα τραυματά τους στη πηγή, που είχαν δηλητήριο από τη Λερναία Ύδρα και τα βέλη του Ηρακλή.

ΠΗΓΗ[Στράβων Βιβλ.8]

2 .Οι Προιτίδες  λέγεται ότι ήταν πολύ όμορφες, αλλά με την συμπεριφορά τους προκάλεσαν την εκδίκηση του Διονύσου και τρελάθηκαν. Ο Μελάμπους αφού τις θεράπευσε, έλαβε το ένα τρίτο του βασιλείου και πήρε την μία κόρη του Προίτου την Ιφιάνασσα. Το δεύτερο τρίτο το πήρε εκβιαστικά για τον αδελφό του τον Βίαντα και όταν ο Προίτος πέθανε κληρονόμησε και το τελευταίο τρίτο.

ΠΗΓΗ [ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ    ΒΟΪΤΕΧ  ΖΑΜΑΡΟΦΣΚΥ τόμος 5 σελ. 685]

3. Τα ίδια περίπου αναφέρει και ο Παυσανίας για τις πληγές  των Κενταύρων (Χείρωνος ή Πυλήνορα) , καθώς και για τις Προιτίδες, αιτιολογώντας την κακοσμία των νερών του Ανίγρου.

ΠΗΓΗ[ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ βιβλ.5 ΗΛΙΑΚΑ,ΚΕΦ.5].

…….

Το Σπήλαιο των Ανιγρίδων Νυμφών

                Ο ΔΡΑΚΟΣ[το στοιχειό ] ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ

Το Λεύκο ή ο Λεύκος είναι αγροτοδασική  έκταση στην περιοχή του Μεσοβουνιού, κάτω από το σημερινό χωριό Μίνθη[πρ.Άλβαινα] Ηλείας. Η  όλη περιοχή είναι χαμηλή λοφοσειρά και βρίσκεται ανάμεσα στα πρόβουνα του Βουνού Μίνθη [Βουνούκα] την Τουμπίτσα και την Οξιοφωλιά[Αγ.Βλάση].

Ένα παραμύθι που έρχεται από την αρχαία εποχή, έφθασε στις ημέρες μας και φαίνεται ότι στο πέρασμα των αιώνων μεταπλάστηκε, εμπλουτίστηκε με αρκετά στοιχεία της τοπικής Λαϊκής Παράδοσης και παράλληλα πολλά άλλα  στοιχεία του βοήθησαν στην διασκευή ενός τοπικού Δημοτικού Τραγουδιού.

Το παραμύθι το άκουσα στα παιδικά μου χρόνια και μου το αφηγήθηκαν παππούδες και γιαγιάδες εκείνης της εποχής, όπως άκουσα από αυτά τα πρόσωπα, ιστορίες, παραμύθια, τραγούδια και ευτυχώς τα συγκράτησα στη μνήμη μου, γιατί διαφορετικά σήμερα κανείς χωριανός δεν τα θυμάται και αυτοί που τα γνώριζαν δεν υπάρχουν πλέον.

Κατά τον μύθο στα παλιά χρόνια κάποιος άνθρωπος αποκοιμήθηκε στην περιοχή του Λεύκου και την επόμενη ημέρα τα ίχνη του είχαν εξαφανισθεί. Αυτοί που τον αναζήτησαν στην περιοχή, από την αρχή υποψιάστησαν  ότι κάτι παράξενο συνέβηκε στον συνανθρωπό τους και άρχισαν να εξετάζουν κάθε περίπτωση και να σπουδαιολογούν κάθε σημάδι. Πράγματι  από το σημείο που αποκοιμήθηκε, μέχρι το βάθος του Φαραγγιού που σήμερα αποκαλείται Γκρεμισμένη, διέκριναν σημάδια σουρμής[σειρσίματος] ή επί το Νεοελληνικότερον, την μαλαγαριά ενός τεράστιου ερπετού και συμπέραναν ότι κάποιος δράκος καταβρόχθησε τον άνθρωπο .Το στοιχειό αυτό βυθίστηκε σε μία γεράνια λίμνα ή σταμνιά όπως λένε σήμερα αυτές τις κοιλότητες γεμάτες νερό. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην Γκρεμισμένη συμβάλλουν  τα νερά του Αχέροντα και των παραπόταμων Μυζήλα και Πυρνοπόταμου. Αυτό το παραμύθι, τόσο σύντομο και απλό, οι παλιοί άνθρωποι  γνώστες της παράδοσης, προσπαθούσαν να το εξηγήσουν δίνοντας κάποιο νόημα σε αυτά που αφηγούντο. Το Δράκο[στοιχειό] τον ταύτιζαν με το χάρο, τη δε Γεράνια Λίμνα[σταμνί] το θεωρούσαν είσοδο στον Κάτω Κόσμο. Οι ίδιοι λίγα πράγματα γνώριζαν για τον Αχέροντα και τον Μυζήλα, αλλά τον Πυρνοπόταμο τον θεωρούσαν σαν ποτάμι που  έπαιρνε τις ψυχές των νεκρών, κυρίως όταν η καταχνιά του Αλφειού έφτανε από το ρέμα αυτό κοντά στο χωριό. Γενικά την περιοχή αυτή την συνέδεαν με παράξενες ιστορίες, με φαντάσματα, δαίμονες και νεράϊδες. Τρόμος καταλάμβανε τον άνθρωπο που  κατά τύχη βράδιαζε στην περιοχή και κυρίως κοντά στα ρέματα που προαναφέρονται.

ΤΟ   ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Αγιώργη του  Μεσοβουνιού

και του Κουκλά Ξωκλήσι.

Περάστε με το ορφανό

στη μια μεριά απ΄την άλλη.

Μην με  δαγκώσει το στοιχειό

στο ρέμα του Μυζήλα.

Νεράϊδες μη με πάρουνε

ο  χάρος μην με κόψει

Μπροστά να πάω σκιάζουμαι

πίσω να πάω φοβούμαι.

Κατήφορο ανήφορο

πρέπει να περπατήσω.

Ν΄αποδιωχθεί το κρίμα μου

η ζάλη μου να φύγει.

Γιατ΄ έτυχε κι΄ αγάπησα

την πρώτη μου ξαδέρφη.

Ξαδέρφη σταυραδέρφη μου

πρώτη αγαπητικιά μου.

Δώστε μου κούπα σουλιμά

βάλτε γυαλί φαρμάκι.

Για να τα πιώ σταλιά-σταλιά

σιγά-σιγά να σβήσω…..

Αυτό το τραγούδι το άκουσα από τον παππού μου ΤΡΙΠΥΛΑ Ευθύμιο, πατέρα της μητέρας μου. Για την εποχή του [1880-1963] ήταν διαβασμένος και δεξιός ψάλτης, γνωρίζοντας αρκετά για τη Βυζαντινή μουσική. Τον σκοπό του τραγουδιού τον αποκαλούσε ποιμενικό και τραγουδούσε τους στίχους, όπως ακούγεται σήμερα [Το λεν΄μανάμ΄το λέν,  το λένε οι κούκοι στα βουνά κ.λ.π.]Είναι από τα χορευτικά συρτά του δρόμου[4\4].

Η λαϊκή φαντασία διέπλασε  τους στοίχους από τον παραπάνω μύθο του στοιχειού του  ΛΕΥΚΟΥ και μας μεταφέρει στον Μεσαίωνα ή κατά τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Η αδελφοποίηση ή σταυραδελφότητα, συνηθισμένο φαινόμενο κατά τα χρόνια εκείνα μεταξύ ανδρών, κατά τον Καθηγητή Νικ.Κ.ΒΕΗ, γινόταν από ιερέα ή όχι, με την παρουσία άνηβης κόρης και οι δύο αδελφοποιτοί, μπραζέρηδες, βλάμηδες ή σταυραδέρφια όπως αποκαλούνται, ήταν υποχρεωμένοι να την σέβονται και να την προικίσουν [Βλ.Νικ.ΒΕΗ-ΔΗΜΩΔΗ ΑΣΜΑΤΑ ΦΙΓΑΛΙΑΣ-Τυπογρ.Π.Δ.ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ-1903].

Στον δικό μας τόπο η κόρη αυτή απεκαλείτο  Σταυραδερφή ή Σταυραδερφούλα και εθεωρείτο πραγματική αδερφή, διότι η αδελφοποίηση γινόταν με τομή των φλεβών και αμοιβαία διοχέτευση αίματος στα τρία πρόσωπα…

Υ.Γ.Η λέξη σουλιμά  και επιρρημ. σουλιμάς ,είναι ντοπιολαλιά και σημαίνει κάτι το πολύ πικρό, ξυνό η αρμυρό και παράλληλα το δηλητήριο. Δεν έχει Ελληνική, αλλά Τούρκικη ρίζα, παράγωγος της λ/sulema, με πολλές έννοιες. Το δηλητήριο είναι ο διχλωριούχος άργυρος. Στη δημώδη ποίηση της Πελοποννήσου την συναντάμε σε τραγούδια που  έχει καταγράψει η Γεωργία ΤΑΡΣΟΥΛΗ.ΜΩΡΑΙΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ-φεβρουάριος 1944 σελ.51 και 71.

                                     Η ΦΙΛΑΝΘΗ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ

1-.Στην Καρύταινα της Γορτυνίας, κατά την εποχή της Φράγκικης κατάκτησης, ούτε κάστρο των Βυζαντινών υπήρχε, ούτε πολιορκία του, αλλά και ούτε άμυνα κατά των κατακτητών έλαβαν χώρα, για το λόγο αυτό στα Χρονικά δεν καταγράφονται  παρόμοιες καταστάσεις.

Η ΦΙΛΑΝΘΗ συνεπώς η Ηρωϊκή Ελληνίδα, την οποία περιγράφει σε μυθιστόρημα ο Αγισήλαος  ΤΣΕΛΑΛΗΣ, συγγραφέας και Διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Ανδρίτσαινας, είναι  μυθικό πρόσωπο, όπως και ο πατέρας της ΧΑΡΙΤΟΣ [Βυζαντινός Φρούραρχος του κάστρου].

Το μυθιστόρημα με τίτλο [Η ΠΑΡΘΕΝΑ ΤΗΣ ΚΑΡΥΤΑΙΝΑΣ] είναι αξιοθαύμαστο με πλοκή γεγονότων φανταστικών. Προσωπικά ξεχωρίζω τον φλογερό έρωτα του Φράγκου Βαρόνου  Γοδεφρείδου ντε Μπριγιέρ και τους στίχους του συγγραφέα: [Δόσμου  Φιλάνθη το φιλί ,δόσμου τα μαύρα μάτια] και [Κύριε, κόρη, που θήλασε Σπαρτιάτισσας το γάλα, δεν την πτοούν οι νικητές, δεν την θαμπώνουν τα ασήμια και οι τιμές, εγώ  είμαι Ελληνίδα.

ΠΗΓΗ= Ηλειακή Πρωτοχρονιά 2005-ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΠΑΝΟΡΑΜΑ,σελ.64 μέχρι 69.

2-.Άλλη Ηρωίδα με όνομα ΦΙΛΑΝΘΗ αναφέρει ο Ιωάννης ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΣ και έχει κάνει σχετική δημοσίευση. Η ΦΙΛΑΝΘΗ αυτή καστροπολεμάρχισσα  αποδίδεται στο Κάστρο της Λινίσταινας Ηλείας, σε μια κορφή του Βουνού Αλίβαινα ή Μίνθη που αποκαλείται ΚΑΣΤΡΟ ή ΖΑΚΟΥΚΑ. Παρουσιάζεται ότι αυτή το υπερασπίσθηκε με ηρωϊσμό ενάντια στους Τούρκους κατακτητές.

Πολλοί αυτή την Φιλάνθη την ταυτίζουν με υπαρκτό πρόσωπο, βασιζόμενοι σε αφηγήσεις τοπικών δοξασιών, αλλά έχω την άποψη ότι και εδώ είναι ένας μύθος, που έχει διαπλασθεί  από το ευφάνταστο λαϊκό στοιχείο.

Εμπλέκεται και εδώ όπως και στην Καρύταινα ένας ντόπιος Σλάβος ως προδότης των δύο ηρωίδων και επί πλέον κατακριμνίζονται, η μεν της Καρύταινας στον Αλφειό, η δε της Λινίσταινας στην Νέδα[Μπούζι] για να αποφύγουν την ατίμωση.

Η ταυτοποίηση βέβαια δεν βλάπτει κανέναν, αλλά πρέπει να στηρίζεται σε γραπτές πηγές.

ΠΗΓΗ=Βασ.Στυλ.ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ,Ανάτυπο ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ-ΑΡΑΚΛΟΒΟ ΤΟ ΘΡΥΛΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΒΟΥΤΣΑΡΑ.

Θα ήταν μεγάλη παράληψη, η μη αναφορά μου στο τραγούδι της Κόρης της Καρύταινας Φιλάνθης του Νίκου ΞΥΔΑΚΗ[Κάϊρο-Ναύπλιο-Χαρτούμ 1989] σε στίχους Θοδωρή ΓΚΟΝΗ, που έχει αναρτηθεί στο ΥΟU Tube…

Τα Μεσαιωνικά κάστρα διεκδικούν ηρωίδες, όπως τη Φιλάνθη, τη Μονοβύζα, την Ωριά, την Μαρία Δοξαπατρή  και τις βλέπουμε σαν Αμαζόνες να αγωνίζονται στις επάλξεις και παράλληλα να σημειώνονται ερωτικές τραγωδίες. Όλα όμως αυτά πιστοποιούν τη διαχρονικότητα των Ελληνικών Μύθων…..

              ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ  ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΩΜΈΝΗΣ ΒΡΥΣΗΣ

Στο ερειπωμένο από τα μέσα του 18^ου αιώνα  χωριό της τ.Επαρχίας Ολυμπίας  ΧΡΥΣΟΥΛΙ, υπήρχε μέχρι το 1965 μία βρύση  παλιά με πέτρινο σουληνάρι και μικρή περιμάντρωση. Σήμερα αυτό το μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς καταστράφηκε από ανθρώπινη ενέργεια και στην ίδια θέση έχει κατασκευαστεί μια στέρνα, εξυπηρετώντας κάποιο καιρό έναν ιδιοκτήτη που πότιζε τον κήπο του. Η βρύση αυτή κάποτε τροφοδοτούσε με αρκετή ποσότητα νερού τις ανάγκες των κατοίκων του χωριού, αλλά απότομα στέρεψε και το γεγονός αυτό περιπλέχθηκε στη λαϊκή φαντασία με τον μύθο ενός στοιχειού[δράκου].

Ακόμη ένας άλλος μύθος πλάστηκε στη λαϊκή φαντασία με σκοπό να ερμηνεύσει  την ξαφνική  εγκατάλειψη  του  χωριού από τους κατοίκους του.

1]Το στοιχειό αυτό [δράκος] καταδιωκόμενο από τους κατοίκους κυρίως με ξόρκια, λέγεται ότι εισήλθε στη διασωλήνωση της βρύσης και έφραξε την έξοδο του νερού και έτσι πήρε το όνομα [Η ΒΟΥΛΩΜΕΝΗ ΒΡΥΣΗ].

2]Το ίδιο φανταστικό ερπετό με την μορφή δράκου, έβγαινε τις νύχτες από τα κιούγκια και θανάτωνε όσους κατοίκους πήγαιναν για νερό, καθώς και τους διερχόμενους από το σημείο. Ο μύθος δεν αναφέρει περισσότερες λεπτομέρειες για τους θανάτους παρά μόνο ότι τα πτώματα ήταν μελανιασμένα και αιμορραγούσαν από το στόμα και τη μύτη.

3]Την ίδια περίπου εποχή εμφανίζεται σύμφωνα με έναν άλλο μύθο ένας ποιμενικός δαίμονας [χαμοδράκι] που έχει αναφερθεί στην καταγραφή μου με τίτλο ΤΟ ΚΑΡΦΩΜΑ.

Όλα αυτά τα φανταστικά που καταγράφονται παραπάνω, αποτελούν μυθεύματα που προσπαθούν να εξηγήσουν την εγκατάλειψη του Χρυσουλιού από τους κατοίκους του και την ερήμωσή του.

Προσωπικά πιστεύω ότι το χωριό έπαψε να έχει ζωή μετά την εμφάνιση θανατηφόρων επιδημιών [κυρίως πανώλης] και επιζωοτιών που αποδεκάτιζαν τα κοπάδια. ΄Ετσι οι εναπομείναντες κάτοικοι, το εγκατέλειψαν. Οι περισσότεροι εποίκισαν το σημερινό χωριό Καλίδονα, ενώ άλλοι μετεγκαταστάθηκαν στην Άλβαινα [σημ. Μίνθη] και το Μπάρτζελι [σημ.Μυρώνια].

Η αιτία που στέρεψε η βρύση αποδίδεται σε σεισμό μετά από τον οποίο το νερό χάθηκε, δηλαδή βρόντηξε κατά το κοινώς λεγόμενο. Δεν  στέκει η άποψη που έχουν διατυπώσει κάποιοι ότι χάθηκε το νερό, επειδή κάποτε Αγιοπετρίτες  καρβουνιαραίοι, έκοψαν πολλά δέντρα από το υπερκείμενο  πρόβουνο  Σκούλαρη. Δεν προκύπτει τόση μεγάλη καταστροφή του δάσους από αυτή ή άλλη αιτία.

Το Χρυσούλι αναφέρεται στις απογραφές του πληθυσμού από τους Ενετούς το 1689 με κατοίκους 76 και το 1700 με 70, ένα χωριό μεγάλο για τα δεδομένα εκείνων των εποχών.

Σημείωση:Το Χρυσούλι είναι η Χρυσορέα ή Χρυσοβέα των Βυζαντινών και η SERINA (Σάραινα) των Λατίνων και βρίσκεται στους ανατολικούς πρόποδες του βουνού που στην κορφή του υπάρχουν ερείπια του κάστρου Αρακλόβου.

                                     IΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΙ

1.Σάμος και Ραδίνη

Έργο του Στησιχόρου, η αρχή του έχει ως εξής: «άγε Μούσα λίγει΄, άρξον αοιδάς, Ερατώ, νόμους Σαμίων περί παίδων ερατά  φθεγγομένα λύρα» που σημαίνει :Έλα καθαρόφωνη Μούσα Ερατώ, τραγούδα στον τόνο της αγαπημένης σου λύρας τα πάθη των παιδιών της Σάμου.

Πού βρίσκεται και για ποιά Σάμο γίνεται λόγος, το μαθαίνουμε από τον ΣΤΡΑΒΩΝΑ, στα ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΤΟΥ, Βιβλίο 8 c347 παραγ.20, που κάνει λόγο για τον Άνιγρο  ποταμό, το λιβάδι του Ιαρδάνου και τον τάφο του, καθώς και τις Αχαιές που είναι απότομοι βράχοι, πάνω από αυτές ήταν η Σάμος η μυθική. Εκεί και το Σαμιακό Ποσείδιο, το ιερό δάσος κοντά στη θάλασσα. Πάνω υπάρχει ψηλός λόφος. Ακόμη πιο μπροστά ήταν το Σαμικό και πάνω του η Σάμος. Υπάρχει και πεδιάδα που λεγόταν Σαμιακή. Έτσι βγαίνει το συμπέρασμα μας λέει ο Γεωγράφος ότι κάποτε υπήρξε πόλη Σάμος και όλα αυτά τοποθετούνται στην Ηλεία γύρο από τη Λίμνη Καϊάφα  στο βουνό Λαπίθας.

Ο Στησίχορος θεωρεί ότι τα  παιδιά ήταν από εδώ και από αυτή τη Σάμο και όχι την Ιωνική. Λέει ότι η Ραδίνη από τη Σάμο πήγε στην Κόρινθο με τον Ζέφυρο [δυτικό αέρα] και παραδόθηκε στον Τύραννο να την νυφευτεί. Με τον ίδιο τρόπο πήγε και ο αδερφός της στους Δελφούς σαν Αρχιπρεσβευτής. Ο ξαδερφός της (που ήταν ερωτευμένος μαζί της) πήγε με άρμα ακολουθώντας την για να την συναντήσει στην Κόρινθο. Ο Τύραννος όμως αντιλήφθηκε τον  Ερωτά τους, τους φόνευσε και φόρτωσε τα πτώματα σε άρμα να τα στείλει πίσω. Κάποια στιγμή όμως μετανόησε τα ζήτησε πίσω και τα έθαψε.

Η λέξη Σάμος σημαίνει τον ψηλό τόπο, όπως είναι και αυτός που την τοποθετήσαμε. Προέρχεται από τη ρίζα sama  και είναι Φοινικικής προέλευσης. Κατά τον ίδιο τον Στράβωνα σημαίνει ( ύψος παρά την ακτήν).[Πηγή ΜΟΝΙCIPALITY OF SAMOS-Δήμος Σάμου]

2.Ερατώ-Μούσες

Η Ερατώ και οι άλλες Μούσες ήταν κόρες του Δία και της Θεάς Μνημοσύνης. Αυτή απεικονίζεται με κιθάρα και ήταν η μούσα της ερωτικής ποίησης. Οι άλλες οκτώ αδερφές της, εκπροσωπούσαν η κάθε μία και κάποια συγκεκριμένη τέχνη. Κατά την Μυθολογία αρχηγός των Μουσών ήταν ο θεός Απόλλωνας. Στους ανθρώπους εφέρονταν με αγάπη και καλοσύνη, ιδιαίτερα στους αγαπημένους τους ποιητές, δραματουργούς ,τραγουδιστές και ηθοποιούς. Δεν  εδέχοντο προσβολές και εκδικούνταν τον υπαίτιο, όπως έγινε με τον Θράκα Θάμυρι τον τραγουδιστή στον οποίο στέρησαν τη μιλιά, την όραση και την ακοή, επειδή  καυχήθηκε ότι τις ξεπέρασε σε διαγωνισμό. Κατά τον ΣΤΡΑΒΩΝΑ αυτό έγινε στη  Μεσσηνία, στην Οιχαλία του Ευρύτου κοντά στο Δώριο.

Σημ. Για τον Θάμυρι θα γίνει αναφορά σύντομα, επειδή ο Γεωγράφος αναφέρει την Ομηρική Πύλο και τους τόπους που εξουσίαζε ο ΝΈΣΤΩΡΑΣ.

3.Ο  Στησίχορος 630-553 π.χ. ήταν Λυρικός Ποιητής  από την Ιμέρα της Κ.Ιταλίας, ο σημαντικότερος  εκπρόσωπος της χορικής ποίησης. Συνέθεσε σε Ιωνική διάλεκτο με αρκετά Δωρικά στοιχεία ποιήματα, παιάνες, ύμνους κ.α..Τα  θεματά του τα αντλούσε κυρίως από τα ΄Επη, τους άθλους του Ηρακλή και τους τοπικούς Μύθους. Οι Αλεξανδρινοί το έργο του το κατέταξαν σε  26 βιβλία, που δεν διασώθηκαν. Πληροφορίες παίρνουμε από μεταγενέστερους, όπως και για τα παιδιά της Σάμου[Στράβων], αλλά δεν γνωρίζουμε τα ονόματα του αδερφού και του ξαδέρφου της Ραδίνης.

4.Ο Στράβων ήταν  ‘Ελληνας από την  Αμάσεια  του Πόντου και γεννήθηκε μεταξύ 66 και 63 π.χ. Η προσφορά του  στη δομή του τότε γνωστού  γεωγραφικού περιβάλλοντος είναι σημαντική και επισκέφθηκε όλους τους τόπους που αναφέρει στο έργο του. Στα Γεωγραφικά  καταγράφει μυθικά ή πραγματικά γεγονότα, αντλώντας κυρίως  πληροφορίες από τον Όμηρο, τον Δημήτριο Σκήψιο και τον Στησίχορο.

ΠΗΓΕΣ:1.ΛΕΞΙΚΟ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ Ανέστη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ-ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΑΤΗ

2.ΣΤΡΑΒΩΝΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ

3.ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ  ΒΟΙΤΕΧ ΖΑΜΑΡΟΦΣΚΥ, Εκδόσεις ΗΛΙΑΔΗ

4.Σελίδα: ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ-Ομηρική Αρήνη.

                                        ΟΙ ΠΕΛΑΣΓΟΙ ΚΑΙ Η ΜΙΝΘΗ
Το όνομα Πελασγοί από ιστορικούς ερευνητές συσχετίζεται με την πελασγική γλώσσα. Η λέξη προέκυψε από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα Dhel=ανθώ ,ακμάζω και το osgho=κλάδος. Το σύνθετο Dhel osghos σημαίνει ανθισμένο κλαδί[ΙΣΤΟΡ.ΕΛΛΗΝ.ΕΘΝΟΥΣ-ΕΚΔΟΤ.ΑΘΗΝΩΝ Τόμος 1ος σελ.358-360]. Οι Πελασγοί θεωρούνται οι παλαιότεροι κάτοικοι του Ελληνικού χώρου και σε αυτούς περιλαμβάνονται ακόμα οι Λέλεγες, οι Κάρες και οι Μινωϊτες.
Στο γλωσσικό αυτό προελληνικό [μεσογειακό]υπόστρωμα αποδίδονται οι λέξεις:
1.Σε[σ] ή [σσ]π.χ.καύκασα,Μάρπησσα,Άμφισσα,Άντισσα,Άργισσα,Λάρισα,Αλικαρνασσός, Παρνασσός, Αμνισός, Νάρκισσος]
2.σε [ανθ –ινθ] π.χ.[Ερύμανθος,άκανθος,Κόρινθος,τερέβινθος,Υάκινθος,Μίνθη]
3. Σε [υμν-υνν] π.χ.[Κάλυμνα,Δίκτυνα]
Ο Πελασγός κατά τον ιστορικό ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟ, ήταν Αρκάς και εθεωρείτο αυτόχθων. Άλλοι όμως τον θεωρούν γιό του Δία, όπως τον Ίναχο, τον Λέλεγα, τον Ερεχθέα και τον Αιακό.
Οκαθηγητής ΒΟΊΤΕΧ ΖΑΜΑΡΟΦΣΚΥ, θεωρεί τον Πελασγό γενάρχη του ομώνυμου λαού και Βασιλιά του Άργους. Σύμφωνα με τους μύθους ήταν ο πρώτος άνθρωπος επάνω στον κόσμο και γεννήθηκε από τη Γή στην Αρκαδία. Κατ΄άλλους τον δημιούργησε η θεά Ευρυνόμη, θυγατέρα του Τιτάνα Ωκεανού ή από τη γυναίκα του Τηθύα. Τέλος τον θέλουν γιό του Βασιλιά Παλαίχθονα και διάδοχο του θρόνου στο ‘Αργος.
Το προελληνικό αυτό Πελασγικό φύλο, είτε εξεδιώχθηκε από τους πρώτους Έλληνες, είτε συγχωνεύθηκε. Το γλωσσικό υπόστρωμα όμως φθάνει μέχρι τις ημέρες μας, με πλήθος λέξεων, κυρίως αυτών που διεσώθηκαν σε βουνοκορφές, σε ποτάμια και σε πόλεις, ανά την Ελλάδα. Εδώ κατά την ταπεινή μου γνώμη περιλαμβάνεται η σημερινή ονομασία του χωριού Μίνθη και η ομώνυμη οροσειρά, καθώς και το παλαιό όνομα του χωριού Άλβαινα, από την οροσειρά της Μίνθης που αποκαλείται και Αλίβαινα, σαν παράγωγες λέξεις του ποταμού των Νεκρών που απεκαλείτο Αλίβας.
Το ΛΕΞΙΚΟ ΠΑΠΥΡΟΣ, τόμος 13,σελ.77-78,καταγράφει τη λέξη Πελασγία και Πελασγίη, σαν παλαιότερη ονομασία της Ελλάδας. Καταγράφονται ακόμα οι λέξεις πελασγιάς, πελασγικός, πελάσγιος και Πελασγίς[προσωνυμία της Θ.Ήρας και της Θ.Δήμητρος]. Πελασγιώτις αναφέρεται και περιοχή της Θεσσαλίας.
Τη λέξη Πελασγός και όλες οι παράγωγες, τις θεωρεί άγνωστης ετυμολογίας, σε αντίθεση με όσα αναφέρονται στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ. Γενικά οι συντάκτες των ΛΕΞΙΚΩΝ τηρούν επιφυλάξεις ως συνήθως για ορισμένες λέξεις [ως αγνώστου ετυμολογίας]….
ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΗΓΕΣ.1]ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΕΛΛΑΔΟΣ,ΜΙΧ. ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ-ΦΩΤΕΙΝ.ΒΑΜΒΑ.2]ΛΕΞΙΚΟ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ, Μυθολογικό,ιστορικό,Γεωγραφικό-.

                                                   ΟΙ ΝΥΜΦΕΣ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ

Το όνομα Μορέας αποδίδεται στην Πελοπόννησο, από  την Φραγκοκρατία και  έπειτα. Βλέπουμε την ονομασία αυτή στα Χρονικά και σε άλλα κείμενα της εποχής εκείνης, ενώ μέχρι τότε επικρατούσε η ονομασία[Πελοπόννησος] που είχε αντικαταστήσει το αρχαίο όνομα[ Απία] σε ανάμνηση του Βασιλιά του Άργους [Άπιδου]. Από τις υπάρχουσες γραπτές πηγές τον 10^ο  αιώνα μ.χ. στη σημερινή Ηλεία, υπήρχε μικρή Επισκοπή, η Μορέα αποκαλούμενη, ενώ από τον 6^ο αιώνα μ.Χ. στην περιοχή του Πύργου σχηματίζεται η λίμνη που αποκαλείται της Μουριάς, σήμερα αποξηραμένη. Από τους στίχους της Ελληνικής παραλλαγής του χρονικού του Μορέως, φαίνεται ότι το όνομα Μορέας περιελάμβανε μόνο την περιοχή της Ήλιδας ή το πολύ την περιοχή του Νομού Ηλείας από την Κάτω Αχαία μέχρι το ποτάμι της Νέδας. Την  άποψη αυτή διατυπώνουν  πολλοί στα κείμενα τους, ενώ ο WILLIAM MILLER στο βιβλίο  Η ΦΡΑΓΚΟΚΡΑΤΊΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, σελίδα 76,αναγράφει ότι η ονομασία αρχικά αφορούσε ειδικά την ακτή της Ήλιδας. Η επονομασία ολόκληρης της Πελοποννήσου με το όνομα [Μοριάς] καθιερώθηκε αργότερα. Τα Λεξικά, το όνομα [Μοριάς], θεωρούν ότι αποδόθηκε στην περιοχή από το δέντρο μουριά ή μορέα, είτε από το σχήμα της περιοχής που φαντάζει σαν φύλλο του φυτού ή επειδή η περιοχή ήταν κατάφυτη από μουριές για την εκτροφή μεταξοσκώληκων, αποτελεί δε κατά την άποψη αυτή φυτωνύμιο. Παράλληλα υποστηρίχθηκε η άποψη ότι η επονομασία του γεωγραφικού αυτού διαμερίσματος δόθηκε από τον Δωρικό τύπο η [Μόρα],οπλιτική πεζή φάλαγγα  4^ων λόχων, 576 αντρών. Ο Jac Phil Fallmerayer, υποστήριξε την άποψη της Σλάβικης προέλευσης  της λέξης από την ρίζα Mor, που σημαίνει την Θάλασσα. Οι τελευταίες αυτές θέσεις και απόψεις δεν είναι αποδεκτές και η  άποψη των Λεξικών για την ονομασία από το φυτό Μορέα είναι η πιο σωστή. Κανένας όμως   δεν προέβλεψε ότι, [ η Μορέα] ήταν μία από τις οκτώ Αμαδρυάδες Νύμφες, που το φυτό της ήταν η μουριά.[Σημείωση: Αμαδρυάδες ήταν νύμφες δέντρων σε παραποτάμια δάση και ιερά άλση, που πέθαιναν όταν ξεραινόταν το δικό τους δέντρο ή απολιθώνονταν]. Ο Μορέας ή Μοριάς εδώ σαφώς προκύπτει ότι έχει ρίζα Αρχαιοελληνική και προέλευση Μυθική, αφού η Νύμφη Μορέα ήταν κατώτερη γυναικεία θεότητα που έζησε στην Ελληνική Φύση και στο Γεωγραφικό διαμέρισμα της Ήλιδας, μαζί με άλλες νύμφες που αποδίδονται  στην περιοχή αυτή και είναι οι ακόλουθες:

1.Ανιγρίδες: Ωκεανίδες νύμφες του ποταμού Ανίγρου που ρέει στην λιμνοθάλασσα του Καϊάφα, όπου υποδεικνύεται και το ομώνυμο Σπήλαιο αυτών.

2.Ιονίδες: Ναϊάδες νύμφες του ποταμού Κυθέρου ή Κυθήρου στην Ηλεία.

3.Κοκυθίες ή Κοκυτίδες νύμφες κόρες του ποταμού του Κάτω Κόσμου Κοκυτού. Μία από αυτές ήταν η Μίνθη. Αυτή περιφερόταν στο ομώνυμο βουνό, στην Ηλεία, λουζόταν στον ποταμό  Αχέροντα, στον παραπόταμο αυτού Μυζήλλα και στην σπηλιά της Πετροπηγάδας. Ήταν ερωμένη του θεού του κάτω κόσμου Πλούτονα, μέχρι που καταπατήθηκε από την Περσεφόνη και μεταμορφώθηκε στο Φυτό μίνθη[μέντα ή ηδίοσμον].

4.Λαδωνίδες: Ναϊάδες Νύμφες του ποταμού Λάδωνα της Αρκαδίας και Ηλείας.

5.Λυκαιίδες Νύμφες: Οι εννέα Ωκεανίδες, Ναϊάδες και Δρυάδες του όρους Λυκαίου[Αρκαδίας, Ηλείας και Μεσσηνίας]. Ήταν τροφοί του Θεού Δία.

6.Αγνώ: Ωκεανίδα-Ναϊάδα νύμφη των πηγών του Λυκαίου και νοσοκόμος του Δία.

7.Αλκινόη: Ναϊάδα νύμφη του Λυκαίου.

8.Ανθρακία: Ορειάδα νύμφη του Λυκαίου.

9.Άρπινα: Ναϊάδα νύμφη  της πόλης Πίσας στην Ηλεία, την οποία ερωτεύτηκε ο Θεός Άρης.

10.Γλαύκη: Ναϊάδα νύμφη του Λυκαίου, νοσοκόμος του Δία.

11.Δαναίς: Ναίάδα νύμφη της Πίσας στην Ηλεία, που την ερωτεύτηκε ο Πέλοπας, βασιλιάς της Πισάτιδας.

12.Δάφνη: Ναϊάδα νύμφη του Λάδωνα.

13.Ηλειάς: Ναϊάδα νύμφη της Ήλιδας, σύζυγος του Βασιλιά Ενδυμίονα.

14.Θεισόα: Ωκεανίδα Ναϊάδα νύμφη των πηγών της ομώνυμης αρχαίας πόλης του Λυκαίου, τροφός του Δία.

15.Ίσα: Ιοβίδα Ναϊάδα νύμφη της Ιαματικής Πηγής του ποταμού Κυθήρου στην Ηλεία.

16.Kαλλιφάεια: Ιονίδα ναϊάδα νύμφη του ποταμού Κυθήρου στην Ηλεία.

17.Μίνθη: Ναϊάδα νύμφη του Βουνού της Μίνθης στην Ηλεία, κόρη του ποταμού του Άδη Κοκυτού[Κοκυθία].

18.Μορέα: Αμαδρυάδα νύμφη του φυτού μορέας ή μουριάς. Το όνομα της  δόθηκε στην ακτή της  Ήλιδας, στην  αποξηραμένη σήμερα Λίμνη της Ηλείας, τέως Νομαρχία Ηλείας και τελικά το όνομα επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Πελοπόννησο, την αρχαιότατη Απία.

19.Νέδα: Ωκεανίδα Ναϊάδα νύμφη του ομωνύμου ποταμού, όρια των Νομών Ηλείας και Μεσσηνίας, τροφός του Δία.

20.Οινόη: Ναϊάδα νύμφη του Λυκαίου, τροφός του Δία.

21.Πηγαία: Ιωνίδα Ναϊάδα νύμφη των ιαματικών πηγών του ποταμού Κυθήρου της Ηλείας.

22.Στερόπη: Πλειάδα νύμφη αστέρας της πόλης Πίσας στην Ηλεία ερωμένη του Άρη.

23.Σύριγγξ: Ναϊάδα νύμφη του ποταμού Λάδωνα[Ηλείας-Αρκαδίας].Μεταμορφώθηκε σε κάλαμο, για να αποφύγει τις λάγνες επιδιώξεις του Πάνα. Το όνομα της δόθηκε στο ρήμα συρίζω  ή σφυρίζω ή σιουράω ή σουρίζω. Από τον τελευταίο νεοελληνικό ρημ.τύπο, προέκυψε το σουραύλι και ο σουριλάς,[ο αυλός των προγόνων μας]. Η λέξη φλογέρα δεν είναι Ελληνική και την πήραμε από τη Αλβανική. Να σημειωθεί ότι στον Μορέα[Ήλιδα] συνηθίζεται η λέξη [[σουριλάς]], η δε φλογέρα απαντάται σαν ποιητικός τύπος.

23.Φιγαλία: Δρυάδα νύμφη της Αρχαίας Φιγαλίας

24.Φρύξα: Ναϊάδα νύμφη του Λυκαίου, τροφός του Δία.

Για να μην υπάρξουν  παρερμηνείες, οι νύμφες του Λυκαίου και του Λάδωνα, από πολλούς θεωρούνται ότι είναι νύμφες της Αρκαδίας, ενώ γεωγραφικά ανήκουν στους Νομούς Ηλείας και Αρκαδίας.

KEΡΑΥΝΟΣ ΚΑΙ ΑΣΤΡΑΠΟΒΟΛΟ
1.Η λέξη κεραυνός είναι αρχαιοελληνική [επική],απαντάται στην Ιλιάδα Θ΄133[[βροντήσας δ΄άρα δεινόν,αφήκ΄ άργητα κεραυνόν]] με την σημασία της καταστροφής, της ερήμωσης.
Πρόκειται για Μετεωρολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο δημιουργείται ισχυρότατη ηλεκτρική εκκένωση στα κατώτερα των νεφών που έχουν θετικά ηλεκτρικά φορτία και πέφτει στο έδαφος που συνήθως είναι αρνητικά φορτισμένο. Συνοδεύονται οι κεραυνοί από εκτυφλωτικές λάμψεις[αστραπές] και ισχυρότατους κρότους [μπουμπουνιταριά].
Σύμφωνο με την Μυθολογία μας, θεωρήθηκε σαν φοβερό όπλο του Θεού Δία και σαν σύμβολο της δύναμης του. Την παράσταση του κεραυνού την βλέπουμε αποτυπωμένη σε αγάλματα στο χέρι του Θεού, σε νομίσματα που παριστάνουν τον ίδιο, αλλά και την σύζυγο του, Θεά Ήρα.
2.Τα αστραπόβολα είναι ένας αερόλιθος σε μέγεθος ενός μικρού καρυδιού, μελανού χρώματος και χαρακτηρίζεται χαλκοσιδερόπετρα, πιθανόν ραδιενεργή. Ο αερόλιθος αυτός από τα Λεξικά δεν προσδιορίζεται επακριβώς, παρά μόνο παραπέμπουν σε λαϊκές δοξασίες ότι είναι προϊόν κεραυνού. Οι γνωρίζοντες την Ελληνική ύπαιθρο κάτι ξέρουν περισσότερο για τόπους που δέχονται τους κεραυνούς, για υψώματα[Ράχες] που κατά καιρούς δέχθηκαν την μανία του φαινομένου, για δένδρα που κτυπήθηκαν και κάηκαν[κυρίως έλατα, πεύκα και γρανίτσες] και για ζώα ή ανθρώπους που κεραυνοβολήθηκαν. Τα αστραπόβολα σε αυτά τα σημεία τα βρίσκουμε και αυτός που τα βρίσκει θεωρείται τυχερός άνθρωπος. Έτσι η θεωρία περί λαϊκών δοξασιών δεν μας δίνει κάποια εξήγηση στο γεγονός ότι αστραπόβολα υπάρχουν μόνο και αποκλειστικά σε κεραυνόπληκτα σημεία.
Στον τόπο καταγωγής μου και στην παιδική μου ηλικία, έτυχε να ακούσω από παλαιούς ανθρώπους πολλές ιστορίες για κεραυνούς και να δω πολλά αστροπόβολα. Ένα μόνο από αυτά έχω στην κατοχή μου το οποίο είχα βρει στο τούμπι στο Ταρκάσι, όπου ένας δένδρος[βελανιδιά] είχε κεραυνοβοληθεί και κατά την συνήθεια του τόπου λεγόταν [ο αστραποβαρεμένος δένδρος]. Οι παλαιοί πίστευαν ότι τα αστροπόβολα, διαπερνούσαν την γη σε βάθος 40 οργιές και ότι έβγαιναν στην επιφάνεια μετά 40 τέρμινα[ημέρες, μήνες, χρόνια].
Από την τοπική παράδοση προκύπτει ότι πολλοί κεραυνοί έχουν κτυπήσει στο Ρούσκιο, στην Σκουπίτσα, στην Γδυμνόρραχη, στου Κουφού την Ράχη, κυρίως στον Ζυγό, στο τούμπι της Αράχωβας, στα τούμπια στα Ταρκάσια και στα Τζουβέρια [τούμπια] στον Φραγόκαμπο, τοποθεσίες γύρο από το βουνό Μίνθη[Βουνούκα].
3.. Οι λέξεις κεραυνός, αστραπή και αστροπόβολο, έχουν περάσει σε λαϊκές εκφράσεις όπως:[καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται], [Κεραυνός εν αιθρεία],[αστροπελέκια και βροντές], [αστροπελέκι και φωτιά], [οι κεραυνοί τα ψηλά δένδρα κτυπούν], [αστραπόβολα να σε βαρέσουν ],[Ρε αστραποβαρεμένο], [φοβάται σαν την αστραπή τον διάβολο] και πολλές άλλες.

ΑΡΙΟΠΟΥΛΕΣ

Αριοπούλες: Είναι τοπωνύμια  στους  νότιους πρόποδες της Βουνούκας[Μίνθης],στην κοιλάδα Πλατανούλι. Πρόκειται για άδενδρα  μικρά  καταρράχια, με πετρώματα πυριτίου[στουρναρόπετρες] και έδαφος πυριτοειδούς συστάσεως[αμμουδάρες στην τοπική φρασεολογία], με ελάχιστη βλάστηση θαμνώδη από πουρνάρια και αφάνες.

Αριοπούλες στην τοπική ομιλία σημαίνει δάσος με νεαρά φυτά αριάς[δρυς η  αρία], φαινόμενο που σήμερα σπάνια το συναντάμε, αφού τα  καταστραφέντα  από πυρκαγιές  αριοδάση και τα εκχερσωθέντα προς καλλιέργεια εδάφη[ οι Λάζοι], ουδέποτε ανανεώνονται, εκ του φυσικού. Σήμερα την λέξη αριοπούλα την ακούμε μόνο για μεμονωμένα αυτοφυή δένδρα, μέσα σε θαμνώδη βλάστηση και σε τόπους άγονους.

Τα καταρράχια [Αριοπούλες] βρίσκονται το ένα δίπλα  στο άλλο και σε κοντινή απόσταση. Ανάμεσα τους διέρχεται το ρέμα Πλατανούλι, όπου αρχίζει ο Αχέροντας ποταμός, που τον αναφέρει ο Στράβων[[και ποταμοί δύο  εγγύς ρέουσιν, ο τε Δαλίων και Αχέρων]]. Οι τόποι αυτοί [καταρράχια] υπόκεινται σε συνεχή διάβρωση  και είναι δύσκολο να περπατήσει κανείς. Από το παρελθόν αναφέρονται κατακρημνίσεις ανθρώπων και μεγάλων ζώων, κυρίως την νύχτα, που συνήθως με τα ποδοβολητά σπιθίζουν οι στουρναρόπετρες  και έτσι έχουν συνδεθεί με τις  τοπικές δοξασίες, παραδόσεις  και τους μύθους. Θεωρούνται διαβολότοποι και  στην φαντασία του λαού μας επικράτησαν μύθοι για νεράιδες, φαντάσματα   και για μαρμαρωμένες γυναίκες, εικόνες  που στη δική μας εποχή δεν τις είδε κανείς, ούτε και γίνεται λόγος για το πώς εξαφανίσθηκαν.

Φαίνεται ότι από την αρχαιότητα τα καταρράχια συνδέθηκαν με τους μύθους των Δρυάδων Νυμφών, αφού η περιοχή και τότε και σήμερα κοσμείται με πλούσια αριοδάση. Εδώ όμως τα νεαρά δένδρα Αριάς  φύτρωναν, χωρίς να αναπτύσσονται και τελικά μαραίνονταν. Έτσι φτιάχτηκε ο μύθος των μαρμαρωμένων γυναικείων μορφών, αφού οι κορμοί παρέμεναν όρθιοι για πολλά  χρόνια. Ήσαν κάποτε εδώ Αμαδρυάδες Νύμφες , που σχετίζονταν με τα παραποτάμια δένδρα και τα Ιερά Άλση. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι εδώ ήταν το Άλσος της Θεάς Δήμητρας, [C344 kεφ.14].

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ  ΤΟΥ ΑΡΑΚΛΟΒΟΥ [ΣΚΟΡΤΑ]- Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΟΒΥΖΑΣ

Κάστρο της Μονοβύζας  έχει επικρατήσει να λέγεται αυτό της Γορτυνιακής  Άκοβας ή mategrifon =Φόνος των Ελλήνων. Ο μύθος της Μονοβύζας όμως ακούγεται για πολλά Ελληνικά κάστρα και θα ήταν παράλογο να μείνει εκτός ενός τέτοιου θρύλου αυτό του ΑΡΑΚΛΟΒΟΥ.

1.Ο γιατρός Γ.Ν.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ δημοσίευσε το 1964 στην ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ, με τίτλο το ΦΡΑΓΚΟΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΣΤΡΟ ΑΡΑΚΛΟΒΟ, μία τοπική παράδοση που λέει[πως το κάστρο αυτό είναι της Μονοβύζας και διασώζεται ένας μύθος, κατά τον οποίο μία Ελληνοπούλα με ένα μαστό, θήλασε στα δύσκολα χρόνια της Φραγκοκρατίας 30  μικρά παιδιά πεινασμένα και ότι αυτά ήταν Ελληνόπουλα που σώθηκαν].

2.Η αείμνηστη γιαγιά μου από πατέρα, Αθανασία Π.ΚΛΩΝΑΡΗ το γένος ΣΕΣΕΡΗ Νικολάου, στις αφηγήσεις της  οποίας χρωστώ τις περισσότερες γνώσεις μου για την τοπική ιστορία και τις παραδόσεις, μου μετέδωσε την 10ετία του 1950 τον μύθο για μία άλλη Μονοβύζα  Ελληνίδα, που ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που εγκατέλειψε το Κάστρο της Άλβαινας κατά την έφοδο των Τούρκων κατακτητών. Αυτή η Ελληνίδα θήλαζε τα ορφανά παιδιά του Αρακλόβου και μετά ρίχνοντας το μοναδικό βυζί της στην πλάτη ύφαινε για να ντυθούν οι στρατιώτες και οι φτωχοί.

Κατά την εκπόρθηση του Κάστρου λέγεται, ότι κλείδωσε την καστρόπορτα και πέταξε τα κλειδιά δεξιά στην είσοδο. Φεύγοντας τρέχοντας αποκάλυψε σε στρατολάτες ότι έκρυψε τους θησαυρούς στη ρίζα μιας κουφοξυλιάς[αφροξυλιάς].

Για τους μύθους των θησαυρών θα ακολουθήσει άλλη καταγραφή.

3.Οι  Μονοβύζες των Ελληνικών κάστρων συμφύρονται με τον αρχαίο μύθο και θρύλο  των Αμαζόνων, που θέλουν τις Ελληνοπούλες  ηρωίδες με αυτή τη μορφή.

Ουσιαστικά όταν μιλάμε για τις Μονοβύζες εννοούμε τις Αμαζόνες. Ανατρέχοντας σε  ΛΕΞΙΚΑ, βλέπουμε ότι η λέξη  είναι άγνωστης ετυμολογίας και πιθανολογούν ότι είναι σύνθετη με [α] στερητικό και [μαζός=μαστός] Βλ.ΛΕΞ.ΠΑΠΥΡΟΣ.

Αναλυτικά για τις Αμαζόνες καταγράφει ο καθηγητής ΒΟΙΤΕΧ ΖΑΜΑΡΟΦΣΚΥ, στην Ελληνική Μυθολογία, Τομ.1^ος σελ.69, λέγοντας συνοπτικά [Λαός γυναικών με πολεμικές συνήθειες και αρετές, παρέμεναν δε παρθένες όσο  καιρό πολεμούσαν και μετά την αποστρατεία παντρεύονταν. Ζούσαν στη σημερινή Κριμαία και προγονός τους ήταν ο Θεός Άρης. Στα νεανικά τους χρόνια έκαιγαν τον ένα μαστό, για να μην τις εμποδίζει στο χειρισμό του τόξου. Για το όνομα τους παραπέμπει στη λέξη [άμαζοι]. Από τις μυθικές αυτές γυναίκες έλκει το όνομα του ο ποταμός Αμαζόνιος, κάτω από την επίδραση της αρχαίας λογοτεχνίας].

OI ΠΟΤΑΜΟΙ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΜΙΝΘΗΣ
Η Ελληνική Μυθολογία καταγράφει τους ποταμούς του Κάτω Κόσμου[Άδη],όπως πίστευαν για αυτούς οι αρχαίοι πρόγονοί μας και ήταν: Ο Αχέρων (ο ποταμός της θλίψης),ο Κωκυτός (ο ποταμός των θρήνων), ο Φλεγέθων ή Πυριφλεγέθων που εξέπεμπε πύρινες φλόγες, η Λήθη( ο ποταμός της λησμονιάς) και η Στυξ (το ποτάμι του Μίσους). Το ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ του Ανέστη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΗ, καταγράφει σύντομα και επιγραμματικά τί πίστευαν οι πρόγονοι μας για το κάθε ένα από αυτά τα ποτάμια:[[Αχέρων,οντος [ο] μυθολογούμενος ποταμός του Άδου εις όν εχύνοντο ο Πυριφλεγέθων και ο Κωκυτός]]. Αυτοί οι τρείς μυθικοί ποταμοί συνδέονται με τον τόπο μας και το βουνό της Μίνθης. Ο Όμηρος στην Οδύσσεια καταγράφει σύμφωνα με την μετάφραση Σιδέρη ΟΕΔΒ 1995.[[και εσύ στον Άδη να πάς τον καταραχνιασμένο, που μέσα στον Αχέροντα τρέχει ο Πυριφλεγέθων και ο Κωκυτός από τα νερά της Στυγός ξεκωμένος και οι ποταμοί βροντόλαλα στον ίδιο βράχο σμίγουν]].Ταιριάζει έτσι η μορφολογία του τοπίου και ο βράχος δεν είναι άλλος από την Γκρεμισμένη, με πλούσιες σε νερό πηγές, που σήμερα υδρεύεται η Ζαχάρω. Έτσι περιγράφεται το ποτάμι της Στύγας, η δε λίμνη της σχηματίζεται μέσα στο ρεύμα του Αχέροντα. Ένας δυνατός και μακρόσυρτος ήχος, ακούγεται αδιάκοπα τον χειμώνα που τα νερά τρέχουν ορμητικά από την βαθιά χαράδρα του Μυζήλα.
Οι προγονοί μας, από τα αρχαία χρόνια ταύτισαν τους μυθολογούμενος ποταμούς με υφιστάμενα ποτάμια ρεύματα που υπάρχουν και σήμερα. Κάποια από τα ρεύματα αυτά έλαβαν ονόματα διαφορετικά αλλά με την ίδια ακριβώς σημασία που είχαν κατά την Ελληνική μυθολογία. Έτσι ο Κωκυτός έλαβε το όνομα Μυζήλας, από το ρήμα μύζω που σημαίνει θρηνώ-κραυγάζω, ο δε Πυριφλεγέθων έλαβε το όνομα Πυρνοπόταμος με την ίδια ακριβώς σημασία[πύρινες φλόγες] και επί πλέον ότι στα καυτά νερά του εκαίγοντο οι αμαρτωλές ψυχές. Αυτά τα δύο ποτάμια ρεύματα που πηγάζουν από το βουνό της Μίνθης συμβάλλουν στον Αχέροντα και χύνονται στον Αλφειό Ποταμό. Έτσι νόμιζαν οι αρχαίοι προγονοί μας και τα συνέδεαν με τον Θεό του Κάτω κόσμου τον Άιδη ή Πλούτωνα, αφού στον τόπο αυτό ετιμάτο ο Θεός αυτός και άλλες χθόνιες θεότητες. Kάπου στην βορεινή πλαγιά του Καστρόβουνου της Μίνθης υπήρχε το Τέμενος του θεού του κάτω κόσμου και τα ιερά της Δήμητρας και της Περσεφόνης.
Η Στυξ, όπως μας πληροφορεί το ΛΕΞΙΚΟ Πάπυρος τόμος 1ος, αποκαλείται και Αλίβας [ποταμός των νεκρών]. Από αυτό το ποτάμι πήρε το βουνό της Μίνθης το άλλο όνομα [Αλίβαινα] και το Γεωγραφικό Λεξικό των Μιχ.ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ –Φωτειν.ΒΑΜΒΑ, προσδιορίζει την οροσειρά από Ανατολικά της Ζαχάρως μέχρι και την Ανδρίτσαινα. Η Στύξ με το παγωμένο νερό της θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι ταυτίζεται με την σημερινή αποκαλούμενη Γκρεμισμένη, με τις πλούσιες πηγές και τις συνεχόμενες βαθιές γεράνιες λίμνες, τις αποκαλούμενες Σταμνιά. Κατά το ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ του Ανέστη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΊΔΗ, η Στυξ ήταν καταχθόνιος ποταμός, πηγάζων από τα βασίλεια της Ωκεανίδας νύμφης. Στα νερά του ποταμού αυτού οι θεοί ώμνυαν τον μέγαν και φοβερόν όρκον.

                  Την  Αργυφέην Ερατεινήν

Γράφοντας την ιστορία του τόπου μας και ερευνώντας τα αρχαία κείμενα, σκόνταψα πάνω στην προομηρική πόλη Α ρ γ υ φ έ η. Πρόκειται για μία πανάρχαιη  Τρυφυλιακή πόλη κοντινή στην θάλασσα του Ιονίου και ορατή από τα παραπλέοντα πλοία. Στον Ομηρικό Ύμνο είς Πύθιον Απόλλωνα, του οποίου το Ιερό με το όνομα

Π υ θ ώ, μετονομάσθηκε σε Δελφούς, διαβάζουμε στην Ομηρική γλώσσα το ακόλουθο έμμετρο κείμενο:

[[Αρήνην ίκανε και Αργυφέην ερατεινήν

Και Θρύον,Αλφειοίο πόρον και εύκτιτον Αίπυ

Και Πύλον ημαθόεντα Πολοιγενέας τ΄ανθρώπους.

Βή δε παρά Κρουνούς και Χαλκίδα και παρά Δύμην

Ηδέ παρ΄Ήλιδα δίαν,όθι κρατέουσιν Επειοί.κ.λπ.]]

Περιληπτικά αναφέρεται, πάντα σύμφωνα με τους στίχους του Ύμνου, ότι ο θεός Απόλλων μεταμορφωθείς σε πελώριο δελφίνι, κατέλαβε Μινωικό πλοίο ερχόμενο στον Τριφυλιακό Πύλο για εμπόριο. Από τον Μαλέα στο Ταίναρο φθάνει το Μινωίτικο πλοίο στην θάλασσα της αρχαίας Τριφυλίας καθοδηγούμενο από τον μεταμορφωμένο Θεό.

Στις  αρχαίες πόλεις γνωστές λίγο πολύ από τον ΄Ομηρο[νηών κατάλογο] και τον γεωγράφο Στράβωνα, δεν καταγράφεται  η Αργυφέη. Σύμφωνα με τους στίχους του Ύμνου, τοποθετείται κοντά στην Αρήνη και  στον αμμουδερό Πύλο, δηλαδή μεταξύ της Νέδας και του Αλφειού.

Μεγάλη σημασία πρέπει να δοθεί στον διάλογο του αρχηγού των Μινωιτών με τον Θεό Απόλλωνα, από τον οποίο προκύπτει η καταγωγή τους από τον Πύλον [μετάφραση Γιάννη Τριτσιμπίδα].

[[Γι΄αλού εμείς νομίζαμε βαθύ γυαλό περνώντας

Πως πλώρη βάλαμε για Πύλο από την Κρήτη,

Απ΄όπου καυχιόμαστε ότι βαστάει η  γενηά μας]]

Το Μυθολογικό-Ιστορικό-Γεωγραφικό ΛΕΞΙΚΟ του Ανέστη Κωνσταντινίδη καταγράφει την Αργυφέη, απροσδιόριστη πόλη της Ήλιδας. Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΦΟΙΝΙΞ ΕΠΕ, Τόμος Ε’ την καταγράφει [πόλη της Ήλιδας αναφερομένη στους Ομηρικούς Ύμνους. Το ΛΕΞΙΚΟ του ΣΟΥΔΑ[ΣΟΥΙΔΑ]Τόμος Α, καταγράφει:Αργύφεον το μέλαν ή το λαμπρόν. Το ΛΕΞΙΚΟ ΠΑΠΥΡΟΣ Τόμος 2,καταγράφει το επίθετο αργυφέος,αργυφέη,αργυφέον, χαρακτηρίζοντας κάτι που λάμπει σαν αργυρός-η-ον. Στον Όμηρο και στον Ησίοδο, χαρακτήριζε αργυρά ενδύματα.

Η ερατεινή Αργυφέη,[χαριτωμένη, αγαπητή, ποθητή], παράγεται από την λέξη Ερατός. Ίδιον χαρακτηρισμό[ερατεινή] τα Ομηρικά Έπη δίνουν και στην Αρήνην.

Η πόλη αυτή και οι άλλες κοντά στον Πύλον και στην Αρήνην δεν ανήκουν στην Δύμην και την Ήλιδα αλλά στην αρχαία Τριφυλία, ανεξάρτητα τι καταγράφουν  λανθασμένα τα παραπάνω έντυπα.

Η σχέση των Μινωιτών με τους Μηκυναίους και κυρίως με τους Πυλίους του Νέστορα ,προκύπτει και από άλλα στοιχεία, κυρίως δε, με  το σήμα του εξάκτινου αστεριού.